Na okres autonomii galicyjskiej przypada gwałtowny rozwój i popularność lecznictwa
uzdrowiskowego, w ramach którego sławę zdobyły zarówno miejsca mające lecznicze wody
mineralne, jak też dysponujące korzystnym dla zdrowia klimatem bądź innymi walorami (borowina,
żętyca, zakłady przyrodolecznicze). To również czas przemian społeczno-obyczajowych,
postępu w dziedzinie infrastruktury, rozwoju nauki, rozprzestrzeniania się nowych prądów
zmieniających zastaną rzeczywistość.
Wyjazdy wakacyjno-lecznicze stały się w nowych realiach szerzej dostępne, a uzdrowiska
przeobraziły się w gwarne i ruchliwe centra. Realizowano w nich nie tylko program leczniczy,
ale z biegiem lat coraz ważniejszą dla kuracjuszy dziedzinę rekreacji i rozrywki.
Czas spędzony na wyjeździe, a trwał on około 6 tygodni, wypełniały rozmaite zajęcia. Część
z nich wiązała się z charakterem miejsca, były to: picie wód, kąpiele, gimnastyka, spacery, inne
terapie zalecane przez lekarzy zdrojowych. Resztę czasu, a było go sporo – zapełniał program
kulturalno-rozrywkowy. Jego zakres był podobny do tego w życiu codziennym kuracjuszy. Bale
i wieczorki z tańcami, koncerty, przedstawienia teatralne, wizyty i rewizyty należały do podstawowych
przyjemności, ale również obowiązków wczasowiczów. Do dyspozycji uzdrowiskowych
gości pozostawały biblioteki i czytelnie, wypożyczalnie nut i fortepianów. Można było, korzystając
w własnego bądź pożyczonego transportu, zwiedzać bliższe i dalsze okolice. Z czasem upowszechniła
się turystyka krajoznawcza wywodząca się ze spacerów. To ona stała się podstawą
turystyki kwalifikowanej i wysokogórskiej, a także taternictwa. Rozwijające się życie kurortowe
sprawiło, że do dyspozycji gości oddawano coraz liczniejsze obiekty – cukiernie, kawiarnie, restauracje,
sale gimnastyczne, place do gier; wytyczano trasy spacerowe, organizowano tombole,
wyścigi, pokazy. Wypoczynek, szczególnie wakacyjny, stawał się prawem coraz szerszych kręgów
społecznych. Wypełniano wprawdzie skrupulatnie wymagane zwyczajem i obyczajem powinności,
ale atmosfera zabawy i wypoczynku oraz specyfika miejsca budowały nową jakość. Z czasem
wykreował się kurortowy obyczaj modelujący wszelką aktywność.
The period of autonomy in Galicia is characterised by a rapid growth in the popularity of
health resort treatment. Not only spas with mineral waters but also with a salubrious climate or
other advantages (therapeutic peat, whey of ewe’s milk, nature treatment facilities) gained considerable
fame. It was also a time of changes in customs of the society, progress in the area of infrastructure,
development of science and the spread of new currents changing the existing reality.
Health treatment during vacation time became more widely available with health resorts
being transformed into bustling centres, which implemented health treatment programs as well
as into entertainment and recreation facilities, more and more important for the visitors.
Time spent away, about 6 weeks, was occupied by various activities. Some of them were
related with the character of the place, i.e. drinking waters, baths, exercises, walks, other therapies
recommended by the spa doctors. The remaining time was filled by cultural-entertainment
program, similar to the activities of everyday life: balls, evening parties, dances, concerts, theatrical
performances, visits and return visits – basic pleasures but also the duties of holiday makers.
The visitors could dispose of libraries and reading rooms and rent pianos with musical
scores. It was possible to go sightseeing in the neighbourhood and other more distant locations
with the use of the visitor’s own means of transport or hired. Sightseeing tours, derived from
walks, became increasingly popular. It became the basis for the development of qualified tourism
and high mountain tourism, also mountaineering. The thriving life at the resorts led to the
creation of more and more tourist facilities: confectionaries, cafes, restaurants, gyms, playgrounds,
walking routes, lotteries, races and shows. Recreation, especially during holiday time,
became the right of increasingly wider social circles. Even though the duties resulting from
customs and traditions were scrupulously fulfilled, the atmosphere of fun and leisure and the
specificity of a location created a new quality. With time, health spa customs developed and
started modelling any undertaken activity.
