PRZEMIANY FUNKCJONALNE OSIEDLI MIESZKANIOWYCH Z LAT 1950–1989 NA TLE WSPÓŁCZESNYCH PROCESÓW KSZTAŁTUJĄCYCH FUNKCJONALNY PODZIAŁ GÓRNOŚLĄSKICH MIAST NA PRZYKŁADZIE ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ W KATOWICACH

Osiedla mieszkaniowe są istotnym elementem krajobrazu miast Polski. Niestety ich niedopasowanie do panujących realiów współczesnego świata powoduje, że stały się obszarami konfliktowymi. Rewitalizacja opierająca się na odnowie zaniedbanych terenów zieleni, czy budowie dodatkowych miejsc parkingowych poprawia jakość życia na osiedlach, natomiast omija istotny element – przemian funkcjonalnych w strukturze mieszkaniowej. W artykule opisana została rozbieżność między założeniami na jakich zbudowano osiedla, a rolą, jaką coraz częściej pełnią one obecnie w mieście, wzbogacone przez pojawiające się funkcje gospodarcze. Problem omówiono na przykładzie dwóch katowickich osiedli wybudowanych w okresie PRL-u. Przeprowadzone wstępne analizy pozwalają na nowo spojrzeć na problem mieszkalnictwa oraz wskazać nowe kierunki przemian w tym zakresie, szczególnie „obszarów pracy” w mieście. Kluczem dla przemian wewnątrzosiedlowej struktury funkcjonalnej jest kierunek, który niejako został już obrany przez samych mieszkańców. Rolą architekta – urbanisty pozostało nadanie mu odpowiedniego tempa, a także w sposób zrównoważony i odpowiedzialny przekształcenie struktur osiedla zarówno na szczeblu przestrzennym, społecznym, jak i ekonomicznym. Pogłębione analizy następujących procesów powinny być kontynuowane w badaniach nad przemianami funkcjonalnymi osiedli, opartymi na pojawieniu się funkcji działalności gospodarczych, w jednoznacznie dotąd określonych funkcjach mieszkalnych. Badania te mogą służyć wypracowaniu lepszych założeń rewitalizacji tych osiedli.

Housing districts are an important element of the Polish cities landscape. Unfortunately, their mismatch to the prevailing realities of the modern city makes it conflict areas. Revitalization relying on the renewal of green areas, and placement of additional parking lots improves quality of life in neighborhood, but bypasses the clue problem – transformation of basic housing function. The article describes the discrepancy between the assumptions on which the settlements were built, and the role in play now. Analysis provided in the article allow us to look at the problem of housing and identify new directions of change, especially in terms of “work areas”. The key to the transformation of the functional structure within the housing estate is a direction that has already been taken by the residents themselves .The role of the architect is to conduct a sustainable and responsible transformation.