UNIA FISKALNA JAKO ELEMENT NOWEGO PROCESU KONWERGENCJI W UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ

W Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) polityka pieniężna jest scentralizowana. Pewne ważne części polityki gospodarczej zachowały jednak krajowy charakter. Należy do nich m. in. polityka fiskalna. Aby ograniczyć ryzyko zachowania zdecentralizowanej polityki fiskalnej w unii walutowej, architekci strefy euro wprowadzili wspólne reguły fiskalne i procedury ich egzekwowania. Reguły te najpierw zawarto w Traktacie z Maastricht z 1992 r., a następnie rozwinięto w Pakcie Stabilności i Wzrostu (PSW) z 1997 r. Ramy te zawierają pewne instrumenty, np. fiskalne kryteria konwergencji, które miałyby umożliwić utrzymanie odpowiedniej przestrzeni fiskalnej w krajach członkowskich. Wskutek trudności z zachowaniem dyscypliny fiskalnej w największych krajach UGW w 2003 r., dokonano pierwszej reformy PSW w 2005 r., osłabiając reguły fiskalne. Głęboki kryzys finansowy wymusił dwie kolejne reformy PSW, odpowiednio w 2011 r. i 2013 r. Z kolei w 2012 r. podpisano Pakt Fiskalny, który znacząco poprawił zarządzanie polityką fiskalną na poziomie ponadnarodowym. Wskutek przedłużającego się kryzysu w strefie euro, grożącego nawet jej rozpadem, w 2012 r. przedstawiono pierwszy raport na temat utworzenia unii fiskalnej w ramach tej strefy. Z kolei w 2014 r. przywódcy państw UGW zwrócili się z prośbą o następne działania w celu wzmocnienia m. in. polityki fiskalnej w tej Unii. Kolejne trwałe kroki ku lepszemu nadzorowi fiskalnemu zostały przedstawione w czerwcu 2015 r. Postanowiono wówczas, że nowy proces konwergencji zostanie podzielony na trzy etapy. W ramach pierwszego etapu (od 1 lipca 2015 do 30 czerwca 2017), nadzór nad polityką fiskalną powinien zostać wzmocniony, poprzez ustanowienie doradczej Europejskiej Rady Budżetowej. Po 1 lipca 2017 r., w ramach drugiego etapu, proponuje się utworzenie mechanizmu stabilizacji makroekonomicznej dla UGW. Z kolei ostatni etap ma zostać ukończony najpóźniej do 2025 r.

In the Economic and Monetary Union (EMU) the monetary policy is centralized, but some important parts of economic policy remain national, inter alia, fiscal policy. In order to limit the risk of decentralised fiscal policy in monetary union, architects of the EMU introduced common fiscal rules and procedures of their enforcement in the Maastricht Treaty accepted in 1992 and developed in the Stability and Growth Pact (SGP) accepted in 1997. Those provisions involve some instruments which would enable to keep fiscal space in the euro area countries, e.g. fiscal convergence criterions. Due to difficulties in preserving fiscal discipline by the biggest economies in the euro area in 2003, the SGP was reformed in 2005, weakening the fiscal rules. Moreover, deep financial crisis enforced other two reforms of SGP, which took place in 2011 and 2013. What is more, the Fiscal Compact has brought significant improvements to the framework for fiscal policies in the EMU in 2012. Due to protracted crisis, threatening even the collapse of the EMU, the first consistent report of setting up the fiscal union within the euro area was submitted at the end of 2012. The Euro Summit of October 2014 called for work to continue developing concrete mechanisms for stronger inter alia fiscal policy in EMU. Next consistent steps on better fiscal governance were submitted in June 2015. It has been proposed to divide the process of new convergence into three stages. In the first stage (1 July 2015 – 30 June 2017), the fiscal governance framework should be improved through the creation of an advisory European Fiscal Board. After 1 July 2017, in the second stage, a macroeconomic stabilization function is to be established. In turn, final stage should be finished at the latest by 2025.