This paper deals with the mutual relationship between the process of
modernisation and traditional religion (Christianity) in the context of European
thinking at the turn of the 19th century, as well as in the first half of the 20th century.
It analyses and synthetises the knowledge of Czech and Slovak literary scholarship
concerning the literary and cultural activity of Catholic intellectuals and artists. The
following comparison points out different methodological approaches and terminological
concepts of Czech and Slovak literary history.
The diverse cultural activity of Catholics (Catholic modernism, modern
Catholic literature summarily referred to as Catholic aestheticism) in the environment
of the first Czechoslovak republic (1918 – 1939) is understood as one of the
first reactions to the process of the secularisation of society. In conjunction with the
reactions of the Catholic Church against secularisation and modernisation at the
level of high hierarchy (Papal encyclicals), they offer case materials for validating
the secularisation and transformation theories which developed within the sociology
of religion. The research has proved that the secularisation theory, which is based
on the thesis of the incompatibility of religion and modern society, cannot be considered
the absolute and sole paradigm of their relationship. Modernisation of
society at the turn of the 19th century had an activating impact on Catholics, which
supports the assertion of the transformation theory according to which religion will
not be excluded from modern society, only the displays of religion of the modern
man will change. The interdisciplinary and interliterary approach I used in my work
enabled me to explain the complex cultural processes and their consequences,
which are also characteristic of contemporary culture in the Central and Eastern
European environment.
Naukowy artykuł zajmuje się wzajemnym związkiem między procesem
modernizacji i tradycyjną religią (chrześcijaństwem) w kontekście europejskiego
myślenia na przełomie 19. – 20. stulecia i w pierwszej połowie 20. wieku. Analizuje
i syntetyzuje wyniki czeskiej i słowackiej nauki o literaturze (literaturoznawstwa)
o literackiej i kulturalnej aktywności katolickich intelektualistów i artystów. Ich
dalsze porównanie (komparacja) wskazuje na inne metodologiczne procedury
i terminologiczne koncepty czeskiej oraz słowackiej historii literatury.
Rozmaite kulturalne zajęcia katolików (katolicka moderna, katolicka literatura
modernistyczna, sumarycznie naznazwany katolickim estetyzmem)
w środowisku pierwszej Republiki Czechosłowackiej (1918-1939) rozumie się
jako jedną z pierwszych reakcji na proces sekularyzacji społeczności
(społeczeństwa). Wraz z reakcją Kościoła katolickiego wobec sekularyzacji i
modernizacji na poziomie wysokiego szczebla hierarchii (encykliki papieskie)
pojawia się przykładowy materiał do sprawdzenia kwestii teorii transformacji i
sekularyzacji, które się rozwinęły w ramach socjologii religii. Badania wykazały, że
teorię sekularyzacji, która opiera się o tezę niezgodności religii i nowoczesnego
społeczeństwa, nie można uznać za absolutny i jedyny paradygmat ich związku.
Modernizacja społeczeństwa na przełomie 19. i 20. stulecia wpłynęła na aktywizację
katolików, co jest dowodem ważności teorii transformacji, według której religia
nie będzie wyłączona z nowoczesnego społeczeństwa, ale religijne manifestacje
(przejawy) człowieka nowoczesnego się zmienią. Interdyscyplinarne
i międzyliterackie (pomiędzy literaturami) podejście, które sobie wybrałam dla
opracowania problematyki, umożliwiło wyjaśnienia złożonych procesów kulturowych,
których konsekwencje znaczą także współczesną kulturę w Europie Środkowej
i na obszarze Europy.
Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies
Informacja
SZANOWNI CZYTELNICY!
UPRZEJMIE INFORMUJEMY, ŻE BIBLIOTEKA FUNKCJONUJE W NASTĘPUJĄCYCH GODZINACH:
Wypożyczalnia i Czytelnia Główna: poniedziałek – piątek od 9.00 do 19.00