Etyczny wymiar opieki jako kategorii pedagogicznej

Opieka należy do kategorii wpisujących się w obszar zainteresowań wielu nauk. Centralne jednak miejsce zajmuje w dyscyplinie nauk pedagogicznych, którą określa się mianem pedagogiki opiekuńczej. W jej obszarze podejmuje się m.in. rozważania nad różnymi wymiarami i przejawami opieki, dokonuje się charakterystyki działalności opiekuńczej wraz z elementami ją konstytuującymi oraz przypisywanymi jej kontekstami. Wiele miejsca poświęca się także wizerunkowi opiekuna jako organizatora i realizatora procesu opiekuńczego. Wśród wielu różnych kwestii związanych z opieką nie może zabraknąć także tych, które wiążą się z jej etycznym charakterem. Stąd też celem prowadzonych rozważań uczyniono analizę opieki jako kategorii pedagogicznej ze szczególnym uwzględnieniem jej wymiaru etycznego. Cel ten osiągnięto poprzez ukazanie opieki w dwóch kontekstach: deontologicznym i aretologicznym. Takie potraktowanie opieki (opiekuńczości) pozwala na ujmowanie jej jako z jednej strony powinności moralnej, a z drugiej natomiast cnoty moralnej. Taki punkt widzenia pozwala na rozpatrywanie opieki zarówno w odniesieniu jej do etyki powinności, jak również do etyki cnoty. Przedstawione w artykule treści mogą stanowić punkt wyjścia do szerszego namysłu nad próbą skonstruowania zarysu etyki opieki, a w szczególności działalności opiekuńczej. Ma to swoje znaczenie zarówno dla teorii, jak i praktyki pedagogicznej, a tym samym sprzyjać może jakości usług świadczonych w ramach tej działalności.

Care is among the categories that are of interest of many sciences. However, a discipline of pedagogical science that approaches it as the main issue is caring pedagogy. This discipline of pedagogy contemplates different dimensions and manifestations of care, and describes caring activity, including its constituent elements and contexts ascribed to it. Moreover, a lot of attention is devoted to the image of a carer as the organiser and executor of the caring process. The great number of various care-related issues also include those that imply the ethical nature of care. Hence, this discussion is aimed at analysing care as a pedagogical category with particular emphasis on its ethical dimension. This was achieved through presenting care in two contexts, i.e., deontological and aretological ones. Approaching care (caregiving) in this way allows its depiction, on the one hand, as a moral duty, and, on the other hand, as a moral virtue. This standpoint makes it possible to view the issue of care both with reference to the ethics of duty and the ethics of virtue. The content presented in the article may constitute the starting point for a wider reflection on the attempt made at creating the outline of the ethics of care and, in particular, caring activity. This is of importance both for pedagogical theory and practice, and, thereby, may promote the quality of services provided as part of this activity.