Zmiany struktury sektora usług w Polsce w latach 1995–2012

Obecny poziom rozwoju sektora usług w Polsce jest przede wszystkim konsekwencją uwarunkowań politycznych i gospodarczych, jakie istniały w państwie w ostatnich dziesięcioleciach. W okresie realnego socjalizmu polityka społeczno-gospodarcza ukierunkowana była na rozwój przemysłu. Udział zatrudnionych w usługach w latach osiemdziesiątych był w porównaniu z rozwiniętymi krajami europejskimi znacznie niższy. Dopiero zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze zapoczątkowane w Polsce w 1989 roku stworzyły podstawy do bardziej dynamicznego rozwoju tego sektora. Lata dziewięćdziesiąte charakteryzowały się szybkim wzrostem zatrudnienia w działalności usługowej. W latach 1990–2011 udział pracujących w tym sektorze zwiększył się z 37% do 55%. Wzrastał także udział sektora w wytwarzaniu wartości dodanej brutto. Rozwój sektora usług był zróżnicowany regionalnie – wysoką dynamiką cechowały się województwa z dużymi aglomeracjami miejskimi: mazowieckie, wielkopolskie, małopolskie. Celem artykułu jest prezentacja przemian zachodzących w sektorze usług w Polsce na tle innych państw Europy, a także charakterystyka zróżnicowania przestrzennego tego procesu w Polsce w ujęciu regionalnym. Analiza zmian strukturalnych zostanie przeprowadzona w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności 2004 i 2007, na podstawie danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Dynamicznemu rozwojowi usług, jaki następuje w Polsce od początku lat dziewięćdziesiątych, towarzyszą przemiany związane ze strukturą sektora usług. Zmiany w strukturze sektora usług polegają na zmianach udziału poszczególnych rodzajów usług w sektorze trzecim, najczęściej analizowanych w oparciu o miernik zatrudnienia i udział w tworzeniu WDB. Analiza zachodzących zmian prowadzi do wniosku, że coraz większego znaczenia w sektorze usług nabierają usługi wyspecjalizowane, wymagające zatrudnienia pracowników o wysokich kwalifikacjach zawodowych, wśród nich usługi o wysokim nasyceniu wiedzą, oraz grupa usług dla producentów i dla biznesu. Nabierają one dodatkowo jeszcze większego znaczenia w związku z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy.

The current level of development of the services sector in Poland is primarily a consequence of the political and economic conditions that existed in Poland in recent decades. In the period of real socialism, socio-economic policy was aimed at Polish industrial development. The share of employment in services in Poland in 1980s. was significantly lower compared to developed European countries. Only political, social and economic changes initiated in Poland in 1989 formed the basis for a more dynamic development of this sector. The 1990s were characterized by a rapid increase in employment in service activities. In the years 1990–2011 the share of employed in this sector increased from 37% to 55%. This increased the share of gross value added. The development of the services sector varied regionally – high dynamics characterized the province of large agglomerations (Wielkopolska, Lower Silesia, Mazovia). The aim of this paper is to present the changes taking place in the services sector in Poland compared to other European Countries, as well as the characteristics of the spatial differentiation of this process in Poland in terms of regions. Analysis of structural changes will be made based on the Classification of Activities (NACE), based on data published by the Central Statistical Office. Dynamic development of services, which takes place in Poland since the early 1990s, was accompanied by changes related to the structure of the services sector. Changes in the structure of the services sector rely on changes in the share of individual service industries.. Specialized services become increasingly important in the services sector, employing staff with high professional qualifications, including knowledge intensive services and group of produced and business services. The growing importance of these services is even more important in the context of the knowledge-based economy.