Przemiany społeczno-gospodarcze, które nastąpiły po 1989 roku, przyczyniły się do rozwoju gospodarki rynkowej, a co za tym idzie swobodnego powstawania oraz wycofywania się z rynku podmiotów gospodarczych stanowiących prywatną własność. Początkowo powstawały głównie małe prywatne przedsiębiorstwa handlowe, w których przeważał polski kapitał. Jednak cechy, którymi charakteryzował się polski rynek w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, czyli duży popyt konsumpcyjny, brak dużego krajowego kapitału wyspecjalizowanego w działalności handlowej, korzystne przepisy podatkowe, niskie ceny zakupu i dzierżawy nieruchomości oraz dostępność wykwalifikowanej siły roboczej, stanowiły zachętę dla zagranicznych firm handlowych o światowym zasięgu do inwestowania w rozwój sklepów wielkopowierzchniowych w Polsce. Do szybkiego rozwoju tej formy handlu w przyczynił się również duży kapitał oraz nowoczesna kadra zarządzająca, którymi firmy te dysponowały. W efekcie w Polsce powstało wiele wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WHO) o powierzchni powyżej 400m2, takich jak: sklepy dyskontowe, superi hipermarkety oraz domy i centra handlowe, charakteryzujących się dużą powierzchnią sprzedaży i szerokim asortymentem towarów z wielu branż. Obecnie stanowią one istotny element przestrzeni miejskiej i jednocześnie poważną konkurencję dla pozostałych form handlu detalicznego. Możliwości, jakie dają WHO, czyli szeroka oferta produktowo-usługowa, akcje promocyjne i degustacyjne, duże własne parkingi i stacje benzynowe, jak również wiele różnych placówek znajdujących się na terenie kompleksu handlowego, skutecznie przyciągają klientów. W niniejszym opracowaniu skoncentrowano się głównie na analizie centrów handlowych działających w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem tych zlokalizowanych w Krakowie. Za centrum handlowe uznano „nieruchomość handlową, która została zaplanowana, zbudowana oraz jest zarządzana jako jeden podmiot handlowy, składający się ze sklepów oraz części wspólnych, o minimalnej powierzchni najmu 5 tys. m2 (GLA) i składa się z minimum 10 sklepów” (Mikołajczyk, 2009: 138–139). Celem niniejszego opracowania była diagnoza preferencji konsumentów w zakresie wyboru miejsc dokonywania zakupów oraz deklaracji dotyczących korzystania z dodatkowych funkcji oferowanych w ramach badanych podmiotów handlowo-usługowych, jak również identyfikacja pozahandlowych funkcji centrów handlowych, którymi szczególnie zainteresowani są potencjalni konsumenci. W artykule dokonano także charakterystyki profilu konsumenta deklarującego wybór centrum handlowego jako miejsca dokonywania zakupów i spędzania wolnego czasu. Wnioskowanie oparte zostało o analizę literatury przedmiotu oraz wyniki badań bezpośrednich przeprowadzonych przez autorki opracowania. Jako narzędzie badawcze zastosowano kwestionariusz ankiety. W badaniach uczestniczyło łącznie 1756 respondentów będących głównie mieszkańcami Krakowa.
Social and economic changes that occurred after 1989 contributed to the market economy development
and thus the unfettered creation and withdrawal from the market of business entities which are
private properties. Initially, mainly small private trade enterprises were formed, in which Polish capital prevailed.
But the traits that characterised the Polish market in the 1990s, i.e. a large consumer demand, the lack
of large national capital specialised in commercial activities, favourable tax laws, low purchase prices, lease of
real estate and the availability of skilled labour were the incentive s for foreign trade enterprises to invest in
the development of hypermarkets in Poland. Foreign trade enterprises dispose the large capital and modern
management team which has contributed to the rapid development of this trade form. As a result, in Poland,
a large number of commercial buildings (WHO) were created with an area of more than 400 sq m, such as discount
stores, supermarkets and hypermarkets, as well as trading houses and shopping centres, characterised
by a large area of sales and a wide range of diverse goods of various types. Currently, they form an important
element of urban space and at the same time a serious competition for other retail forms. The opportunities
provided by the WHO, ie. a wide range of products and services, sales and tasting, large parking lots and gas
stations, as well as many different outlets located within the shopping complex, effectively attract customers.
This paper focuses mainly on the analysis of shopping centres operating in Poland, with particular emphasis
on those located in Kraków. A shopping centre was defined as “commercial real estate, which was planned,
built and managed as a single entity, consisting of shops and common parts, with a minimum leasable area of
5 thousand sq m (GLA) and containing at least 10 stores” (Mikołajczyk, 2009: 138–139). The aim of this study
was to identify the preferences of consumers in terms of their choice of shopping areas and their declarations
related to the use of the additional functionality offered by the surveyed entities of commercial premises, as
well as the identification of the non-trade concerns function of the shopping centres, which are particularly
interested in the potential consumers. In the article, the characteristics of the profile of the consumer declaring
the choice of the mall as a place for shopping and leisure was also dealt with.The inference was based
on an analysis of the literature and the results of a direct research conducted by the authors of the study. As
a research tool the survey questionnaire was used. The studies involved a total of 1,756 respondents who
were mostly residents of Kraków and selected by random method.
