Uwarunkowania i skutki przepływu BIZ z krajów UE 15 do UE 12 na przykładzie Polski i Węgier

Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy zakładającej, że model grawitacyjny handlu międzynarodowego w zadowalającym stopniu wyjaśnia przepływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych z krajów tzw. UE 15 do krajów UE 12. Postanowiono sprawdzić, na ile augmentacja klasycznego modelu grawitacyjnego handlu międzynarodowego pozwala – poprzez operacjonalizację określonych zmiennych – na identyfikację czynników „przyciągających” i „odpychających” BIZ. W analizie empirycznej posłużono się analizą panelową z zastosowaniem estymatora Hausmana-Taylora wobec faktu występowania zmiennych stałych w czasie. Wyniki pozwoliły na pozytywną weryfikację hipotezy głównej. Ponadto, o ile decyzje inwestycyjne dotyczące wyboru kraju lokaty uwarunkowane są wielkością rynku docelowego, o tyle czynnik dystansu geograficznego nadal pozostaje destymulantą akumulacji BIZ w krajach przyjmującym. Wykazano dodatkowo, że przynależność do Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW), różnice w opodatkowaniu, uwarunkowania historyczne i stabilność inflacji mają istotny wpływ na formowanie wartości skumulowanej BIZ w krajach lokaty. Stwierdzono również, że Polska utrzymywała relatywnie stabilną pozycję lidera na tle UE 12 na rynku pozyskiwania BIZ z krajów „starej UE”. Z przeprowadzonego badania wynika, iż napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych wpływa pozytywnie na wzrost gospodarczy w wielu płaszczyznach. W świetle przeprowadzonych badań empirycznych wpływ BIZ na gospodarkę zdaje się być pozytywny, jednakże w zróżnicowanym stopniu, gdy analizowane są różne kraje. Jest to spójne z twierdzeniem, że wpływ napływu BIZ na gospodarkę kraju goszczącego uzależniony jest od warunków początkowych. Sugeruje to także, że poszczególne kraje powinny kreować mechanizm przyciągający inwestycje w oparciu o wzmacnianie posiadanych przewag.

The purpose of this article is to test the hypothesis stating that the gravity model of international trade explains the flow of the FDI from the old EU 15 to the new EU 12 member states satisfactorily. It has been decided to explain how the augmentation of the classic gravity model of international trade allows for the identification of “push” and “pull” FDI factors. The empirical analysis has been conducted with the use of panel data approach using Hausman–Taylor estimator. General results allows for the verification of the main hypothesis positively, however some anomalies have been observed. While investment decisions concerning the selection of the target country are determined by the size of the market measured by GDP per capita, the geographical distance is still a destimulant of FDI despite the globalisation processes. The membership in the EU, EMU, taxation differences, historical background seem to be important factors in the context of investment flows direction. It has been also pointed out that Poland was a leader on the background of the FDI inflow from the EU 15. This study shows that the inflow of FDI has generally a positive effect on economic growth in many areas. In the light of empirical research, the impact of FDI on the economy seems to be positive, though in varying degrees when analyzing different countries. This is conclusive with the claim that the effects of FDI inflows on the economy of the host country depend on the initial conditions in these countries. This also suggests that individual countries should create a specific mechanism for attracting investments that should base on strengthening the existing advantages.