Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939) był w okresie międzywojennym
jedną z największych i najbardziej wpływowych sanacyjnych organizacji
kobiecych w Polsce. W okresie swojego największego rozwoju liczył blisko 50 tysięcy
członkiń. Prowadził działalność poprzez swoje Oddziały na terenie całego
kraju.
Ideowo-politycznie związany był z obozem sanacyjnym, tym samym głównym
celem Związku było pogłębienie idei państwowotwórczej Józefa Piłsudskiego.
W wymiarze politycznym ZPOK dążył do wprowadzenia w życie zasad prawdziwej
demokracji przez szerzenie i pogłębianie idei państwowości polskiej oraz
zapewnienie kobietom bezpośredniego wpływu na państwowe, społeczne, gospodarcze
i kulturalne życie Polski.W wymiarze społecznym, zakładał i rozwijał szeroką
działalność przez organizowanie i prowadzenie różnych instytucji opieki
społecznej, instytucji edukacyjnych, wytwórni spółdzielczych, które miały m.in.
wspomóc i wzmocnić rodzinę a poprzez nią – odrodzone Państwo. Do najważniejszych
zadań ZPOK należało niesienie pomocy rodzinie; szczególnie matkom
i dzieciom z rodzin bezrobotnych, ubogich, dotkniętych chorobami, alkoholizmem.
Pomoc ta przybierało różnorodne formy. Związek zakładał i prowadził m.in.
domy matki i dziecka, stacje opieki nad matką i dzieckiem, żłobki, dziecińce,
przedszkola i ogródki jordanowskie, świetlice, kolonie i półkolonie, akcje doży260
Mirosław PIWOWARCZYK
wiania dzieci rodziców bezrobotnych, poradnie – prawne, medyczne, psychologiczne,
pedagogiczne. Zabierał także głos w istotnych dla rodziny sprawach,
zarówno wychowawczych, prawnych, ekonomicznych, jak i moralno-etycznych.
Szeroka działalność Związku przyczyniła się do wzmocnienia pozycji rodziny
w życiu społecznym, państwowym, moralnym i do poprawy bytu wielu rodzin
w okresie międzywojennym.
The Women Citizens’ Work Association (Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet
– ZPOK) (1928–1939) was one of the most influential women’s organisations related
to the Sanation movement in the Interwar Period in Poland. At the time of its
greatest development it included nearly 50,000 members. Its work was carried out
by Agencies located all over the country.
The Association had ideological and political ties to the Sanation movement,
which is why its main aim was the development of the political state-forming
thought of Józef Piłsudski. In the political aspect it would attempt to implement the
rules of real democracy by disseminating and developing the idea of Polish statehood
and by making it possible for women to have direct influence on political, social,
economic, and cultural life of Poland. In the social aspect, the Association
would establish and develop a number of social services agencies, educational institutions,
and cooperative manufactories, which were intended to, among others,
support and empower the family, thus strengthening the new state. The main aim
of the ZPOK was to help the family, especially mothers and children from the
families of the unemployed, the poor, the ill, and alcoholics. The help would take
on many forms. The Association established and ran i.a. Houses of Mother and
Child, mother and child care centres, nurseries, kindergartens and Jordan gardens,
day rooms, summer camps and day camps. It provided food for children of unemployed
parents and organised legal, medical, psychological, and pedagogical advice
centres. The Association would address issues crucial to the family, including
upbringing, legal, economic, moral, and ethical problems. The broad scope of the
Association’s work allowed for the strengthening of the family’s position in social,
political, and moral life and for the improvement of the quality of life of numerous
families in the Interwar Period.
