WIELOJĘZYCZNE SŁOWNIKI HIERARCHICZNE W DOKUMENTACJI MUZEALNEJ W POLSCE

There is no doubt that a well-considered and consistent conceptual apparatus is a very useful tool for performing certain cataloguing and scientific activities. Furthermore, it becomes practically essential in the case of automatic information processing. As a result, the scope of the modern scientific activity involves analyzing concepts, transforming them into terms and – through analyzing their designata and usus – classifying them. Over the last years the problem of creating and using controlled vocabulary in IT tools used by human sciences, including in electronic documentation of museum objects, has been widely debated in Poland. These discussions were repeatedly diverted to the following issues: the urgent need of creating dictionaries that could be used in the ongoing cataloguing process of collections and the equal need of providing at least bilingual dictionaries that would allow for sharing these data internationally. This article aims to analyze the possibilities of using the available foreign language thesauruses (English, French, German) for cataloguing activities in Poland. This analysis has been conducted from the point of view of both the cataloguing person and information recipient, including a foreign-language recipient. The existing discrepancies in conceptualization of historical and cultural phenomena in particular languages appear to exclude the possibility of mutual exchange of hierarchical structures of concepts in the case of cataloguing of national heritage. However, this should not prevent from using the experiences gained by other nations in the process of creating Polish dictionaries and assigning the Polish terms the equivalents in other languages.

Przemyślany i konsekwentny aparat pojęciowy bez wątpienia stanowi cenną pomoc w wielu przedsięwzięciach dokumentacyjnych i naukowych, a w sytuacji automatycznego przetwarzania informacji – staje się on wręcz niezbędny. W konsekwencji badanie pojęć, przekształcanie ich w terminy i – w drodze analizy istoty ich desygnatów oraz uzusu językowego – klasyfikowanie, jest jednym z zadań współczesnej nauki. W ostatnich latach w Polsce coraz szerzej dyskutowany jest problem tworzenia i zastosowania słownictwa kontrolowanego w narzędziach informatycznych, z których korzystają nauki humanistyczne, w tym – w elektronicznej dokumentacji muzealiów. W dyskusji tej zbiegają się dwa problemy: pilna potrzeba powstania słowników, które mogłyby być wykorzystywane w bieżącej inwentaryzacji zbiorów oraz – równie pilna – potrzeba zapewnienia funkcjonowania przynajmniej dwujęzycznych struktur słownikowych, które umożliwiłyby udostępnianie tych informacji w kontekście międzynarodowym. Celem artykułu jest analiza możliwości wykorzystania istniejących tezaurusów obcojęzycznych (angielskich, francuskich, niemieckich) w polskiej praktyce inwentaryzacyjnej. Jest ona podejmowana zarówno z punktu widzenia dokumentalisty, jak i odbiorcy informacji, w tym odbiorcy obcojęzycznego. Obserwowana rozbieżność konceptualizacji zjawisk w dziedzinie historii i kultury w poszczególnych językach wydaje się wykluczać wzajemne przejmowanie przez nie struktur hierarchicznych pojęć w inwentaryzacji narodowego dziedzictwa, co nie neguje jednak zasadności korzystania z doświadczeń innych narodów w procesie budowania słowników polskojęzycznych oraz podejmowania działań na rzecz uzgadniania terminologii polskiej z uznaną terminologia obcą.