An attempt to assess the impact of agriculture on the environment in the countries of Central-Eastern Europe

The main aim of the study was to identify and evaluate the progress of implementation of selected assumptions on sustainability of agriculture in countries of Central-Eastern Europe in relation to environmental protection. Data from the input-output balance sheets and the European Environmental Accounts were used to realize the aim of the study. The analysis considered material flows to and from agriculture, pollution, and the production and consumption of biomass. The share of the participation of agribusiness sphere I, including mainly services, as well as the fuel, energy and chemical industries, has been increasing in the material inflows to agriculture in the countries of Central- Eastern Europe. This indicates production modernization, associated with a higher load on the environment. The highest emissions of greenhouse gases and air pollutants into the environment per 1,000 euro GDP were recorded in Lithuania, Romania and Latvia. The Czech Republic, Slovenia and Slovakia have the lowest values of emissions. In Latvia, there was no overall reduction in pollution emitted by agriculture in 2008–2012. Emission of these pollutants per 1,000 euro GDP and 1 ha UAA (utilized agricultural area) of agricultural land decreased in most countries in the analysis. In EU countries of Central-Eastern Europe, a reduction in direct material input and domestic consumption of biomass from agriculture per one euro of GDP is reported. These changes indicate a decrease in the intensity of use of natural resources (dematerialising economy), which is consistent with the objectives of sustainable development. In countries where agriculture is better developed, the implementation of pro-environmental goals of sustainable development takes place to a greater extent than in countries with lower levels of socio-economic development.

Głównym celem artykułu było zidentyfi kowanie i ocena postępów realizacji wybranych założeń zrównoważenia rolnictwa państw Europy Środkowo-Wschodniej w odniesieniu do aspektów związanych z ochroną środowiska. Do realizacji celu wykorzystano dane z Bilansów przepływów międzygałęziowych oraz Europejskich Rachunków Środowiska. Przeanalizowano przepływy materiałowe z/do rolnictwa, emisję zanieczyszczeń oraz produkcję i konsumpcję biomasy. W napływach materiałowych do rolnictwa państw Europy Środkowo-Wschodniej wzrasta udział sfery I agrobiznesu, w tym głównie usług oraz przemysłu paliwowoenergetycznego i chemicznego. Wskazuje to na unowocześnienie produkcji, wiąże się jednak z większym obciążeniem środowiska naturalnego. Najwyższą emisję gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza do środowiska w przeliczeniu na 1000 euro PKB odnotowano w Litwie, Rumunii i Łotwie. Czechy, Słowenię i Słowację cechuje najniższa emisja ww. zanieczyszczeń powietrza. Łotwa jest państwem, w którym nie zaobserwowano redukcji zanieczyszczeń ogółem emitowanych przez rolnictwo w latach 2008–2012. W większości państw objętych analizą emisja omawianych zanieczyszczeń w przeliczeniu na 1000 euro PKB oraz 1 ha UR uległa zmniejszeniu. W krajach UE położonych na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej odnotowano zmniejszenie bezpośrednich nakładów materiałowych i krajowej konsumpcji biomasy z rolnictwa w przeliczeniu na jedno euro PKB. Zmiany te wskazują na zmniejszenie intensywności korzystania z zasobów środowiska (odmaterializowanie gospodarki), co jest zgodne z założeniami zrównoważonego rozwoju. Reasumując, w państwach, w których rolnictwo jest lepiej rozwinięte, realizacja prośrodowiskowych celów zrównoważonego rozwoju jest lepsza niż w krajach o niższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego.