Społeczne konstruowanie cielesności i seksualności. Analiza wybranego kontekstu edukacji seksualnej

W artykule zaprezentowano wyniki badań przekazów dotyczących ciała i zachowań seksualnych w podręcznikach do przedmiotu Wychowanie do życia w rodzinie (WDŻ). Badania zorientowane były na ustalenie, jak w tych podręcznikach definiowana jest cielesność dziewcząt i chłopców w kontekście wyglądu fizycznego i urody, jaki wzorzec wyglądu i urody oraz zachowań seksualnych dziewcząt i chłopców jest w nich prezentowany i jakie znaczenia nadaje się cielesności i seksualności. Badania realizowano strategią jakościową z zastosowaniem techniki analizy treści i zasad doboru celowego. Analizie poddano wszystkie podręczniki do przedmiotu Wychowanie do życia w rodzinie, dopuszczone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej do nauczania w latach 2013-2015 na wszystkich poziomach kształcenia, a także dodatkowo ćwiczenia do podręczników. Na postawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, iż prezentowane konstrukty wpisują się w tradycyjnie zdefiniowane wzorce kobiecości i męskości. Prezentowany w podręcznikach model oparty jest na przekonaniu o dualizmie płci i perspektywie esencjonalizmu i ukazuje cielesność i seksualność młodych kobiet i mężczyzn w odwołaniu do uproszczonych obrazów mających źródło w stereotypach płci, ograniczając tym samym różnorodność potrzeb i postaw. Mamy tu do czynienia z utrwalaniem wzorca kobiecej seksualności uwi-kłanej w emocje i zależnej od mężczyzny oraz męskiej seksualności zdominowanej popędem, za którego niewłaściwą realizację w dużej mierze odpowiedzialność ponoszą kobiety.

The article presents the results of studies focused on the presentation of body and sexual behavior messages in textbooks to the subject “Education for family life” (WDŻ). The aim of research was to determine how the physicality of boys and girls in the context of physical appearance and beauty is defined in these books, what pattern of appearance, beauty and sexual behavior of girls and boys is presented and what meanings are assigned in addition to physicality and sexuality. The study was conducted using a qualitative content analysis strategies including text analysis techniques and arbitrary selection of research sample. The analysis included all the sexual education textbooks to the subject “Education for family life” approved for teaching process at all levels of education by the Ministry of National Education in the years 2013-2015. The analyses of the publications showed that the presented constructs are strongly connected to the traditionally defined femininity and masculinity patterns. The model presented in textbooks is based on the idea of the dualism of sexes and the perspective of essentialism and shows the physicality and sexuality of young women and men in reference to the simplified images having its source in gender stereotypes, thus limiting the diversity of needs and attitudes. Based on that, we can observe a consolidation of the pattern of female sexuality entangled in emotions and dependent on men and the pattern of male sexuality dominated by sexual drive which improper realization depends mostly on women.