Platońskie idee i Eriugeny przyczyny prymordialne w kontekście ich przyczynowości i poznawalności

In Plato’s philosophical system ideas are eternal and constant objects that serve as patterns and causes of the material, changeable world. Things exist because they participate in ideas. In Eriugena’s philosophical system causes are eternal objects created by God that serve as source of order and the excellent creature. In an absolute sense ideas and causes are unknowable, although they are available to the human intellect to a certain extent. This article attempts to compare ideas and causes to understand them as well as to examine their role as causes of the changeable world. It is worth drawing such a comparison, for both Plato and Eriugena are central figures in the European culture and for our civilization.

W systemie filozoficznym Platona idee to wieczne i niezmienne byty, które są wzorami i przyczynami dla świata fenomenów. Rzeczy są tym czym są, ponieważ uczestniczą w ideach. W systemie filozoficznym Jana Szkota Eriugeny przyczyny prymordialne to stworzone przez Boga wieczne byty, które stanowią źródło porządku i doskonałą formę stworzenia. W sensie absolutnym idee i przyczyny prymordialne wymykają się ludzkiemu poznaniu, choć w pewnej mierze pozostają dostępne dla intelektu. Artykuł jest próbą ukazania idei i przyczyn w kontekście ich przyczynowości i poznawalności. Warto, zdaniem autora, podjąć próbę takiego porównania, ponieważ Platon i Eriugena to postacie znaczące dla europejskiej kultury i naszej cywilizacji.