Zmienność i współzależność niektórych cech w mieszańcach Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka

Celem badań była ocena zmienności i współzależności niektórych cech ilościowych w ziarnie mieszańców F₂–F₅ Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka. Mieszańce F2–F5 porównano z pszenicą odmiany Rusałka. Analizowano następujące cechy: liczbę pędów produk¬cyjnych, długość pędu głównego, średnicę 2-go od dołu międzywęźla, długość osadki kłosowej, liczbę kłosków w kłosie głównym, zbitość kłosa głównego, liczbę ziarniaków w kłosie głównym, masę ziarniaków z kłosa głównego, płodność kłosa głównego (liczba ziarniaków przypadających na 1 kłosek) i masę tysiąca ziarniaków oraz zawartość białka ogółem. Mieszańce F₂ Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się niską płodnością oraz niektórymi cechami kozieńców, np. cienkimi źdźbłami, łamliwymi osadkami kłosowymi, twardymi plewami. W kolejnych pokoleniach fenotypy mieszańców przypominały coraz bardziej pszenicę. Wynikało to być może ze stopniowej eliminacji chromosomów Aegilops kotschyi Boiss. przez chromosomy pszenicy. Wartość współczynnika zmienności (CV%) analizowanych cech ilościowych mieszańców F₂–F₅ była zróżnicowana i wahała się od 13,87% do 243,58%, a u pszenicy Rusałka od 5,74% do 35,33%. Kłosy mieszańców różniły się zbitością, ościstością, kształtem i długością osadki kłosowej. Niektóre z nich wyróżniały się bardzo długimi (1,75 dcm) lub rozdwojonymi osadkami kłosowymi. W mieszańcach odnotowano istotne dodatnie korelacje pomiędzy długością osadki kłosowej a liczbą kłosków z kłosa głównego, liczbą i masą ziarniaków w kłosie głównym, płodnością i masą tysiąca ziarniaków (MTZ) oraz ujemną korelację pomiędzy długością osadki kłosowej a zbitością kłosa. Mieszańce Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się znacznie wyższą zawartością białka ogółem w ziarnie (18,3–24,3%) od pszenicy odmiany Rusałka (14,2–15,7%).

The investigations was undertaken to analyze the variability and interrelationship of some quantitative traits and total protein content in kernels of Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka F₂–F₅ hybrids. The F₂–F₅ hybrids were compared with Rusałka cultivar. The following characters were analyzed: productive shoots number, length of main shoot, diameter of the 2nd bottom internode, length of spike rachis, number of spikelets in main spike, main spike density, kernel number and weight per main spike, fertility (number of kernels per 1 spikelet) of main spike and weight of 1000 kernels. The Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka F2 hybrids were characterized by low fertility and some Aegilops characters, such as thin shoots, brittle spike rachis and indurate glumes. Proceeding advantage of wheat phenotypes in successive generations of Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka hybrids was noted. Aegilops kotschyi Boiss. chromosomes were probably eliminated by wheat chromosomes in hybrid genome. In Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka hybrids the values of variability coefficients (CV%) for the quantitative traits analyzed were differentiated and ranged from 13.87% to 243.58%, and in wheat cv. Rusałka from 5.74% to 35.33%. The spikes of Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka hybrids differed in density, awning, shape and length of spike rachis. Some of them were distinctive for very long (1.75 dcm) or forked spike rachis. In Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka hybrids significant positive correlations were found between the length of spike rachis in main spike and the number of spikelets, the number of kernels per main spike, the weight of kernels per main spike, the fertility, the weight of 1000 kernels as well as significant negative correlation between the length of spike rachis and the spike density. Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka hybrids were characterized by much higher total protein content in kernels (18.3–24.3%) than Rusałka cultivar (14.2–15.7%).