Trajektoria bezrobocia: rozważania teoretyczne na podstawie prac z konkursów pamiętnikarskich

Artykuł rozwija teoretyczny potencjał koncepcji trajektorii oraz wprowadza pojęcie trajektorii bezrobocia, jak również zwraca uwagę na wartość pamiętnikarskiego materiału badawczego. Dociekania bazują na dokumentach osobistych nadesłanych w wyniku konkursów na pamiętniki bezrobotnych – w 1931, 2000 i 2017 roku, które badamy za pomocą metody biograficznej, posiłkując się narzędziem do analizy jakościowej MAXQDA. Trajektorię definiujemy jako przebieg jakiegoś zjawiska i jego ewolucję w czasie, przede wszystkim pod wpływem silnego działania struktur i mechanizmów zewnętrznych, wobec których jednostka pozostaje w ograniczonym stopniu sprawcza. Natomiast w węższym rozumieniu traktujemy ją jako sekwencję przemian w życiu człowieka, wyznaczających zmiany statusu lub pozycji. Wychodzimy od logiki trzystopniowego schematu trajektorii – upadku, trwania oraz sukcesu, aby wskazać na znajdujące się „pomiędzy” nimi trajektoryjne typy. Położenie jednostki na trajektorii sugerujemy określać ze względu na dwie zmienne. Po pierwsze, status i związane z nim punkty zwrotne. Po drugie, Bourdieuowskie kapitały.

The article exploits the theoretical potential of the trajectory idea and proposes the concept of trajectory of unemployment. It also draws attention to the potential of memoirs as research material. The analysis is based on personal documents collected as a result of the competitions for memoirs of the unemployed held in Poland in 1931, 2000 and 2017. The data are examined with the use of the biographical method, the analysis is facilitated with MAXQDA qualitative analysis tools. We define trajectory as unfolding of a phenomenon and its evolution overtime, above all under the strong influence of external structures and mechanisms that depend on an individual’s agency to a limited degree. In the narrower sense, we treat trajectory as a sequence of changes in human life, determining transformations in status or position. We begin with the three-step logic of a trajectory (fall, stand-by and success) in order to indicate the „intermediary” trajectory types. We suggest that the two variables are decisive in locating individuals on trajectories: status and related turning points, and Bourdieu’s capitals.