Dwa typy tożsamości zbiorowych mieszkańców małych miast polsko-żydowskiego pogranicza. Społeczne podziały a antagonizmy międzygrupowe

W artykule Autor poszukuje odpowiedzi na pytanie, dlaczego w małych miastach województwa białostockiego okresu międzywojennego doszło do stosowania brutalnej przemocy przez niektórych mieszkańców narodowości polskiej, przy zróżnicowanym udziale Niemców, wobec obywateli polskich narodowości żydowskiej. W pracy Autor odwołał się do tożsamości pogranicza jako kategorii socjologii pogranicza, która umożliwia analizę występujących na omawianym pograniczu polsko-żydowskim dwóch niemal przeciwstawnych typów tożsamości zbiorowych. Wskazano na pięć głównych wymiarów podziałów społecznych (przestrzenne, religijne, poststanowe, narodowe, cywilizacyjne) oraz na więź terytorialną, jako czynnik łączności międzygrupowej. W podsumowaniu Autor wskazuje na brak działań ze strony zewnętrznych aktorów politycznych i kulturowych w warunkach narastania procesów modernizacyjnych w małych miastach.

In the article, the author is seeking to understand the historical case of brutal violence in small towns of the Bialystok Province aimed by some individuals of Polish ethnic background, with a varied participation of Germans, against the citizens of Polish Jewish ethnic background. The author employs the term “the identity of the borderland” as a category of borderland sociology, which allows to analyze the two quite opposite types of collective identities present at the said Polish-Jewish borderland. The five main dimensions of social divisions (spatial, religious, post-state, national, and civilizational) as well as the territorial bond as a factor in inter-group ties are indicated and analyzed. In conclusion, the author draws attention to the lack of involvement by external political and cultural actors in the conditions of fast-paced modernization processes in small towns.