Akumulacja kapitału materialnego w społeczeństwach późnego kapitalizmu

W artykule podjęto kwestię nierówności majątkowych i dochodowych oraz mechanizmów ich powstawania i powiększania. Zasadnicza teza tekstu zakłada, że nierówności te są przede wszystkim skutkiem różnic w zdolności do akumulacji kapitału materialnego, w zależności od osiąganych dochodów i struktury potrzeb. Dla zweryfikowania tezy został zbudowany model teoretyczny akumulacji kapitału materialnego, oparty na relacjach między dochodami a uwarunkowanymi społecznie i kulturowo potrzebami, a następnie zastosowany do analizy zdolności do akumulacji kapitału w różnych grupach w warunkach gospodarki późnego kapitalizmu, ze szczególnym odniesieniem do kontekstu polskiego. W rezultacie wyodrębnione zostały cztery sfery dochodowe, charakteryzujące się różną zdolnością do akumulacji. Stwierdzono także, że podstawowy czynnik wyznaczający zdolność do akumulacji kapitału materialnego ma charakter strukturalny i jest nim miejsce w strukturze społecznej, wchodzące w interakcje z czynnikami mającymi charakter kulturowy (np. wzorce konsumpcyjne), ekonomiczny (np. stopa zwrotu z kapitału), instytucjonalny (np. obciążenia fiskalne) czy strukturalny (np. wielkość społecznych nierówności).

The article addresses the issue of property and income inequalities as well as the mechanisms of their formation and growth. It is suggested that these inequalities are primarily an outcome of an ability for capital accumulation depending on the income volume and the needs structure. The thesis is verified by means of a theoretical model of material capital accumulation that is based on the relationship between income, on the one hand, and socially and culturally conditioned needs, on the other. The model is applied to the analysis of capital accumulation in late capitalist societies, Polish society in particular. As a result, four income spheres are identified, each characterized by different mechanisms of accumulation. The basic factor determining the ability to accumulate capital is structural (the place in the social structure). This structural factor is further conditioned by cultural (e.g. consumption patterns), institutional (e.g. tax burden), economic (e.g. rate of return for investments), and other structural (e.g. overall inequalities) factors in determining the ability for capital accumulation.