Socjologiczny syndrom Münchhausena. Złożoność w teorii i praktyce

Artykuł reinterpretuje stosunek socjologii do zagadnienia złożoności świata społecznego w kategoriach ogólnej teorii systemów (ze szczególnym uwzględnieniem teorii systemów społecznych Niklasa Luhmanna). W centrum analizy staje proces redukcji złożoności traktowany jako mechanizm wewnątrzsystemowy. Stąd pytanie o to, jak socjologia radzi sobie ze złożonością świata, staje się pytaniem, jak socjologia zarządza własną złożonością. Dla przeprowadzenia wstępnej analizy tego zagadnienia wprowadzona zostaje kategoria stylu badawczego oparta na teoretycznych zapożyczeniach z systemów Harrisona White’a, Pierre’a Bourdieu oraz Ludwika Flecka. Na tej podstawie wyróżnione zostają trzy dominujące style badawcze w socjologii: tekstualny, surveyowy oraz tożsamościowy. Żaden z nich – sugeruje autor – nie sprzyja zarządzaniu złożonością dyscypliny.

The article grasps the relation of sociology towards the issue of social complexity in terms of the general systems theory (particularly – the theory of social systems by Niklas Luhmann). The analysis focuses on the intrasystemic process of complexity reduction. Hence the question: How sociology copes with the world’s complexity turns into the question: How sociology manages its own complexity. The category of ‘research style’ inspired by the theories of Harrison White, Pierre Bourdieu and Ludwik Fleck is introduced for a preliminary analysis of the question. The three dominant research styles within sociology are distinguished: textual, survey and identity style. None of them, as the author argues, facilitates the management of sociology’s complexity.