Kierunki ewaluacji technologii cyfrowych w działaniu społecznym. Próba systematyzacji problemu

W niniejszym artykule koncentruję się na społecznych konsekwencjach użycia technologii, związanych z tym, co się określa ogólnie jako zwrot cyfrowy. Przybliżam główne kierunki ujęć i ewaluacji tego zwrotu oraz neutralnych aksjologicznie diagnoz i deskrypcji. • Postęp, transhumanizm, „dobre społeczeństwo” • Regres, posthumanizm, dehominizacja, „koniec społeczeństwa” • Dobrodziejstwa i zagrożenia nierozdzielne • Między logosferą i technosferą • Perspektywa filogenetyczna i ontogenetyczna • Opóźnienie kulturowe i instytucjonalne • Dwa światy: perspektywa generacyjna • Złożoność i chaotyzacja procesów społecznych • Permanentny kryzys? • Dynamiczny cykl W tych ramach interpretacyjnych i konceptualnych plasuje się zdecydowana większość dyskursów. Każdy z nich wymagałby gruntownego rozwinięcia; w artykule ograniczam się do naszkicowania głównych linii argumentacji.

In the article I focus on social consequences of new technologies the use of which is frequently termed as digital turn. I bring closer the main approaches and evaluations of this turn as well as axiologically indifferent diagnoses and descriptions, namely: • Progress, transhumanism, bonne socièté • Regression, posthumanism, de-hominization, „The end of society” • Benefits and threats unseparable • Between logosphere and technosphere • Filo- and Ontogenetic perspective • Cultural and institutional time lag • Two worlds: cross-generational perspective • Complexity and chaotization of social processes • Permanent crisis? • Dynamic cycle Most discourses on social change in XXI c. can be placed in these conceptual frameworks. Each would demand more elaborated approach, but in the relatively brief article I can but confine to outline only main lines of argumentation.