Opieka nad zależnymi osobami starszymi w rodzinie: ryzyko i ambiwalencja

W artykule analizujemy pojęcie opieki nieformalnej nad osobami starszymi jako dynamiczny proces o charakterze instrumentalnym (zmienne zestawy czynności, miejsc i powiązań interpersonalnych) i emocjonalnym. Wskazujemy, że współcześnie opieka nieformalna dla opiekuna staje się ryzykiem, którego nie antycypują w adekwatny sposób polityki społeczne w krajach naszego kontynentu. Dodatkowo, w państwach posttransformacyjnych poleganie na krewnych i wykorzystywanie sieci społecznych jest często jedyną dostępną i konieczną strategią radzenia sobie przez seniora z deprywacją potrzeb – w obliczu doznawanego ubóstwa i słabości instytucjonalnego wsparcia. Zmiany socjo-kulturowe i demograficzne wskazują jednak na wzrost znaczenia emocji i dyktowanych nimi wyborów w podejmowaniu trudu opieki nad osobami starszymi. Zmieniają się relacje międzypokoleniowe, które coraz częściej będą miały charakter ambiwalentny.

The paper analyzes the term of informal caregiving for frail older adults as a dynamic process of both instrumental (unsettled activity sets, places and interpersonal connections) and emotional character. We depict informal caregiver’s “social” risk as inadequately anticipated by social policies in Europe. In post-transformational countries relying on kin and social networks is generally the solely accessible and necessary strategy to adapt by frail older adult in the face of needs’ deprivation – a consequence of poverty and weakness of institutional support. However, sociocultural and demographic changes denote an increase in the meaning of emotions and resulting choices when taking up the strain of caregiving for frail older adults. Moreover, dynamic intergenerational relations are about to be of more and more ambivalent nature.