Ideologiczna treść wymiaru lewica–prawica w Polsce w latach 1997–2015

W okresie postkomunistycznego ćwierćwiecza wymiar lewica–prawica miał ważny, choć specyficzny wpływ na polską politykę. Strukturyzował dyskurs polityczny, określał zachowania wyborcze, pod jego wpływem partie tworzyły swe polityczne programy i budowały przekaz w kampaniach wyborczych. Nie był on jednak ideologicznie stabilny – wręcz przeciwnie, przechodził po 1989 roku ciekawe transformacje, a jego znaczenie się zmieniało i nadal ewoluuje. Niniejszy artykuł prezentuje badania „zawartości” wymiaru lewicowo-prawicowego w Polsce w perspektywie diachronicznej. Badamy naturę tej opozycji, jej ideologiczne, ekonomiczne, społeczne i polityczne wypełnienie, treść. Interesują nas też główne korelaty lewicy i prawicy: analizujemy związki między lewicowością i prawicowością a innymi ważnymi zjawiskami społecznymi i politycznymi (jak: zachowania wyborcze, postrzeganie pozycji partii, postawy wobec istotnych kwestii politycznych, struktura społeczna) oraz ich przemiany w czasie. Artykuł oparty jest na danych zgromadzonych w ramach projektu Polskie Generalne Studium Wyborcze z lat 1997–2015.

During the first quarter-century of post-communism, the left-right dimension has had an important, albeit rather idiosyncratic, influence on Polish politics. It has structured political discourse, defined the parameters of electoral behaviour, and been referenced by parties in the creation of their political programmes and electoral campaigns. However, this dimension has not remained stable; on the contrary, since 1989 it has undergone interesting transformations and its meaning has changed. The purpose of this article is to analyse the ideological, economic, social, and political ‘content’ of the left-right divide in Poland in diachronic perspective. We also focus on the main correlates of left and right, and analyse the relationship between the left, the right, and other important social and political variables, such as voting behaviour, attitudes to key political issues, and social structure. To conduct these analyses, we drew on data from the Polish National Election Study, which spans the years 1997 to 2015. We find that the left-right divide is still a key element of electoral politics in Poland but that its meaning is slowly evolving.