Doświadczenie przed doświadczeniem: wiara jako warunek poznania. Wokół myśli Siemiona L. Franka i Abrahama J. Heschela

The concepts of Siemion L. Frank and Abraham J. Heschel, despite differences, are convergent as far as Russian and Jewish religious philosophies of nineteenth and twentieth century converge with each other. The goal of the text is to both extract and indicate the differences and similarities, as well as, above all, to try to undertake in their company a reflection upon the question of faith. It turns out as a category both specific and fundamental for the human situation in the world. Being far more than adopting a dogma, it appears to be an insight into inconceivable, yet self-evident reality that establish the experience (Frank), an openness to the reality of the ineffable which is inaccessible to the senses or reason (Heschel). As an inner strength of existence which gives rise to a deeper and fuller cognition, it is connected at the same time with categories relevant to human experience, such as: reason, mystery, darkness and light, hearing and seeing, the past and the future, trust – all of which the article, considering the broader context of philosophical and religious thought, tries to emphasize and describe.

Koncepcje Siemiona L. Franka oraz Abrahama J. Heschela, chociaż różnią się od siebie, wykazują zarazem zasadniczą zbieżność tam, gdzie zbiegają się ze sobą rosyjska i żydowska filozofia religijna XIX i XX wieku. Celem tekstu jest zarówno wydobycie i wskazanie owych różnic i podobieństw, jak i, nade wszystko, podjęcie w ich towarzystwie namysłu nad zagadnieniem wiary. Ukazuje się ona jako kategoria tyleż swoista, co fundamentalna dla refleksji nad sytuacją człowieka w świecie. Będąc daleko więcej niż przyjęciem dogmatu, jawi się raczej fundującym doświadczenie aktem wglądu w niepojętą, lecz samooczywistą realność (Frank), otwarciem na niedostępną zmysłom ani rozumowi rzeczywistość tego, co niewysłowione (Heschel). Jako wewnętrzna siła egzystencji, która daje początek głębszemu i pełniejszemu poznaniu, łączy się zarazem z kategoriami właściwymi dla ludzkiego doświadczenia, takimi jak: rozum, tajemnica,ciemność i światło, słyszenie i widzenie, przeszłość i przyszłość, zawierzenie oraz ufność – które artykuł, uwzględniając szerszy kontekst myśli filozoficznej i religijnej, stara się uwypuklić i opisać.