Ambiwalencja i Tajemnica. Wokół antropologii filozoficznej Dostojewskiego

The following article is an attempt to demonstrate Dostoyevsky’s philosophy of man. In this framework two categories seems most important: ambivalence and mystery. The picture of a man in Dostoyevsky’s novels is full of ambiguities, contradictories, paradoxes and – seeming – lack of logical senses. There is no total definition of a man, because he’s a big enigma. A man is not a monolith, he contains full of different existential and psychological areas. A man doesn’t have any ontological score, which would can to name and to determine him – particular, to name and to determine him unambiguously and permanently. An existence is a task. Can this diversity in a man integrated? Can the mystery of a man illuminate? It seems that Dostoyevsky sees only one solution: the Christianity.

Niniejszy artykuł jest próbą ukazania głównych kategorii antropologicznych w literackiej twórczości Fiodora Dostojewskiego, wśród których tajemnica i ambiwalencja wydają się kategoriami najważniejszymi. Obraz człowieka w powieściach Dostojewskiego jest pełen sprzeczności, paradoksów i logicznych wykluczeń. Nie ma tu jakiejś ostatecznej definicji istoty ludzkiej, ponieważ jest ona zagadką. Istota ta nie jest bowiem jakimś monolitem – mieści w sobie rozmaite obszary egzystencjalne i psychologiczne. Przede wszystkim jednak nie przysługuje jej żaden ontologiczny rdzeń, któryby ją ostatecznie określał i determinował. Egzystencja jest zadaniem. Czy tę różnorodność da się scalić? Czy da się rozświetlić tę tajemnicę? U Dostojewskiego odpowiedzi należy szukać w chrześcijaństwie.