W artykule przedstawiono wyniki badań na temat wyobrażeń nauczycieli o własnej przyszłości (kontekst indywidualny) i przyszłości świata (kontekst globalny). Autorka przebadała dwie kohorty, liczące po przeszło 400 nauczycieli, najpierw na przełomie 1989/1990 roku, potem w drugim dziesięcioleciu XXI wieku. Mając takie wyniki porównywała je z sobą Wyniki badań sugerują, że pomimo wielu pozytywnych zmian demokratycznych w szkole, w edukacji, wciąż utrzymuje się pewien syndrom braku, jakim jest zła atmosfera w stosunkach międzyludzkich w szkołach i w środowisku, w społecznym otoczeniu szkół. Nauczyciele najbardziej nie chcieliby utraty pracy, chorób, wojen, rozpadu kraju, załamania demokracji, zanieczyszczenia środowiska. Pragnęliby dobrego zdrowia, zabezpieczenia materialnego rodziny, dobrych stosunków międzyludzkich, poprawy infrastruktury i gospodarki, pokoju na świecie. Z badań wynika, że dla nauczycieli, jako grupy społecznej i zawodowej o szczególnym statusie niezmiennie ważne są wartości ogólnospołeczne i globalne. Po 25 latach ustroju neoliberalnego, badani życzyliby sobie większej dbałości o obywateli, równego ich traktowania, sprawiedliwości społecznej, normalnego, sprawiedliwego rządu dbającego o potrzeby ludzi, zgody narodowej; aby nastąpił koniec konfliktów w narodzie polskim, porozumienia narodowego dla przyszłości, dla młodego pokolenia, zakończenia kłótni, pokoju na świecie, pokojowej współpracy narodów. Zebrany materiał upoważnia do poczynienia obserwacji, że wśród nauczycieli, mimo upływu lat, utrzymuje się dosyć wysokie obywatelskie, „społecznikowskie” zaangażowanie oraz poczucie społecznej i kulturalnej odpowiedzialności za przyszłość młodych pokoleń.
The article shows the results of the research on teachers’ personal, individual, and broader - global - expectations about the future. The study is an attempt to compare the social, life, and professional values of the currently working teachers with the values of the persons teaching 25 years ago. As the comparative material for the investigation, the author used the results of the research performed at the turn of 1989 and 1990. The research results suggest that despite numerous positive democratic changes at school, there still persists a kind of the “shortage syndrome”, i.e. a poor atmosphere in interpersonal relations, in the school environment, and the social surroundings of schools. What teachers would want least is: losing their jobs, illnesses, wars, disintegration of the country, collapse of democracy, and contamination of environment. They would want: good health, material security for their families, good interpersonal relations, infrastructural and economic improvement, and peace in the world. The research shows that for teachers as a social and professional group with a special status social and global values are invariably important. After 25 years of the neo-liberal system, the researched would like: greater care about citizens, equal treatment of citizens, social justice, a normal and fair government taking care of citizens’ needs, national consensus, an end to the conflicts in the Polish nation, national consensus for future and young generations, an end to disagreements, peace in the world, and peaceful cooperation among nations. The collected material allows for the observation that among teachers, despite the passage of years, there still persists a rather high level of civil and social activism engagement, as well as the sense of social and cultural responsibility for the future of young generations.
