OKRUCIEŃSTWA WOJNY CZY PRZEJAW RASIZMU? PRZYPADKI ZNĘCANIA SIĘ NAD JEŃCAMI Z U.S. COLORED TROOPS (USCT) NA ZACHODNIM TEATRZE DZIAŁAŃ WOJENNYCH WOJNY SECESYJNEJ –WYBRANE PRZYKŁADY*

Wojna secesyjna nie bez powodu jest uważana za przełomowy konflikt w historii USA. Jednym z nich jest masowy udział Afroamerykanów, którzy po raz pierwszy od czasów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych mogli służyć w armii (łącznie ok. 180tys.). Choć wiele oddziałów U.S. Colored Troops nie było jednostkami frontowymi, to jednak część wojsk kolorowych brała czynny udział w operacjach wojskowych. Konsekwencją tego była kwestia czarnoskórych jeńców, wziętych do niewoli przez od-działy Południa. Niestety znacznie częściej zdarzały się przypadki znęcania się czy wręcz bestialskie-go mordowania jeńców z U.S. Colored Troops (np. Fort Pillow – 12 kwietnia 1864 r.; Poison Spring – 18 kwietnia 1864 r.). Czy takie zachowanie żołnierzy konfederackich mieściło się w szeroko pojętych okrucieństwach wojny, rozumianym jako chęć wzięcia odwetu na oddziałach wroga, który plądruje ojczystą ziemię, chęć pomszczenia bliskich lub przyjaciół, którzy zginęli od kul przeciwnika itd. Czy jest to problem głębszy, mający swoje uwarunkowania w kulturze Południa, którego podstawą ideową było istnienie tzw. demokracji panów (Herrenvolk democracy), głęboko zakorzenione przekonanie o wyższości rasy białej nad czarną (nieobce także na Północy), które znalazło swoje odzwierciedlenie nie tylko w przemowach polityków Południa, a później Skonfederowanych Stanów Ameryki, ale także w konstytucji tego kraju.

It is not without reason that the Civil War is considered to be a turning point in US history. One was the mass participation of African Americans, who, for the first time since the War of Independence, were allowed to serve in the army (total ca.180,000). Even though many U.S. Colored Troops were not frontal units, nevertheless some of them did actively participate in military operations. As a consequence an issue of black prisoners of war occurred. Obviously, in this case, they had to be captured by Southern troops first. Unfortunately, much oftener, there were instances of mistreatment or even brutal slaughter of POWs from U.S. Colored Troops (i.e. Fort Pillow – April 12, 1864, Poision Springs –April 18, 1864, etc.). Did such behavior of Confederate soldiers fit in in wide definition of war atrocities, understood as a will to take revenge at enemy’s troops, which plunder mother country, to avenge your family and friends, killed by the enemy, etc. Or it is a much deeper problem, having its conditioning in the culture of the South, whose ideological foundation was existence of so called Herrenvolk democracy, deeply rooted belief about superiority of white race over black (known also in the North), which was reflected not only in speeches of Southern, and later Confederate, politicians but also in the Constitution of the Confederate States of America.