Wpływ przychodzących BIZ na wydatki działających w Polsce przedsiębiorstw na B+R w latach 2010–2016

W ciągu ostatnich dekad przychodzące bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) stały się istotnym elementem polskiej gospodarki. Ich wpływ na działające w Polsce przedsiębiorstwa został przeanalizowany pod wieloma względami, jednak stosunkowo niewiele uwagi poświęcono związkowi pomiędzy BIZ a wydatkami na badania i rozwój (B+R). Badania dokonywane w przeszłości nad tym zjawiskiem w krajach rozwijających się pokazały, że przedsiębiorstwa będące celem BIZ są bardziej konkurencyjne od innych działających na danym rynku i doprowadzić mogą do ich upadku i zmniejszenia się całkowitego wolumenu B+R w gospodarce. Istnieją badania, które wskazują na prawdziwość tej zależności w Polsce po transformacji rynkowej, aczkolwiek wydaje się interesujące zbadanie, czy zjawisko to ma dalej miejsce na trzydzieści lat po wprowadzeniu wolnego rynku. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy w latach 2010–2016 wśród działających w Polsce przedsiębiorstw istniał pozytywny czy negatywny związek pomiędzy przychodzącymi BIZ a wydatkami na B+R. Po przeanalizowaniu danych statystycznych dostępnych m.in. w NBP, GUS i Banku Danych Lokalnych oraz stworzeniu modelu ekonometrycznego autorzy dowodzą, że wraz ze wzrostem przychodzących BIZ wzrasta również całkowity wolumen wydatków na B+R. Powodem odwrócenia się wcześniej opisanej zależności może być zmiana poziomu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw oraz ich zdolności do absorpcji innowacji, jakie dokonały się w czasie od poprzedniego przeprowadzenia tego rodzaju badania.

Over the past decades, incoming foreign direct investment (FDI) has become an important element of the Polish economy. Their impact on companies operating in Poland has been analyzed in many respects, but relatively little attention has been paid to the relationship between FDI and expenditure on research and development (R&D). Research carried out in the past on this phenomenon in developing countries has shown that enterprises being the target of FDI are more competitive than others operating on a given market and may lead to their collapse and a reduction in the total volume of R&D in a given economy. There are studies that point to the truth of this dependence in Poland in the period after the market transformation, although it would be interesting to investigate whether this phenomenon is still taking place thirty years after the introduction of the free market. The aim of the article is to answer the question whether in the years 2010–2016 among the enterprises operating in Poland there was a positive or negative relationship between incoming FDI and expenditure on R&D. After analyzing the statistical data available, among others at the NBP, the Central Statistical Office and the Local Data Bank, as well as the creation of an econometric model, the authors prove that with the increase of incoming FDI the total volume of R&D expenditure also increases. The reason for the reversal of the previously described dependence may be the change in the level of competitiveness of Polish enterprises and their ability to absorb innovations that have occurred since the previous such type of research.