Ocena wartości testerów w krzyżowaniach topcrossowych kukurydzy (Zea mays L.)

Przedmiotem analiz było potomstwo 6 linii wsobnych kukurydzy (różnych dla każdego roku) krzyżowanych z ośmioma testerami (układ czynnikowy). Cztery testery charakteryzowały się ziarnem szklistym (flint) a cztery ziarnem zębokształtnym (dent). Doświadczenia założono, w kolejnych dwóch latach, metodą bloków niekompletnych w dwóch powtórzeniach. W okresie wegetacji roślin określono: odporność na krzewienie (w skali 9o), rośliny nie porażone przez głownię oraz rośliny stojące przed zbiorem (w stopniach Blissa). Po zbiorze oceniono: zawartość suchej masy w ziarnie i plon ziarna z poletka. Przeprowadzono analizę wariancji GCA i SCA i oszacowano efekty dla obu zdolności kombinacyjnych korzystając z programu EKSPLAN. Zdolność kombinacyjną liczono osobno dla testerów flint i dent. W obu układach przeprowadzono obliczenia z 4, 3, i 2 testerami w grupie, eliminując kolejno najsłabsze testery. Biorąc pod uwagę koszty testowania i ilość informacji uzyskanych o testowanych liniach stwierdzono, że optymalny jest układ z 3 testerami. Stwierdzono przewagę addytywnego działania genów nad działaniem nieaddytwnym dla większości badanych cech. Najlepszymi liniami wśród użytych testerów flint okazały się linie K154 (udział tylko w dośw. z 2003 r.) i K296 (udział tylko w dośw. z 2004 r.) ze względu na wysoką dodatnią wartość efektu GCA dla plonu ziarna oraz K376 z powodu wysokich wartości GCA dla zawartości suchej masy w ziarnie. W grupie testerów dent w roku 2003 najlepsza była linia K182 z dodatnim efektem GCA dla plonu ziarna, a w 2004 linia S335 z dodatnim efektem dla suchej masy w ziarnie.

The analysis concerned the offspring of 6 inbred lines of maize (different for each year) crossed with 8 testers using factorial design (North Carolina Design II). Four flint type and four dent type testers were applied. The experiments were carried in two successive years using incomplete block design with two replications. During the plants vegetation data were recorded for: resistance to tillering (in 9° scale), plants uninfected by smut and erect plants before harvest (both values in Bliss degrees). After harvest dry matter content of grain and grain yield from plot were assessed. Analyses of general and specific combining ability were done and their effects were estimated. The combining ability was assessed separately for flint type and dent type testers, with 4, 3 and 2 testers in a group, eliminating successively the weakest testers. Analysis of the cost of testing and the amount of information obtained on the tested lines showed that the design with 3 testers is likely to be optimal. The advantage of additive gene action over non-additive one was found for the majority of traits studied. K154, K296 and K376 lines from flint type testers, and K182 and S335 lines from dent type testers appeared to be most valuable.