Sytuacja językowa w Europie - miedzy regionalizmem a integracją europejską

W ostatnich dekadach, zwłaszcza w Europie, następuje ożywienie tożsamości narodowej i regionalnej mniejszych grup etnicznych prowadzące w wielu przypadkach do zmiany sytuacji językowej i do starań na rzecz zahamowania, a nawet odwrócenia procesów asymilacji językowej. Artykuł opisuje poszczególne przypadki ruchów narodowych/regionalnych mających w programie kwestię językową oraz proponuje typologię regionów i krajów z punktu widzenia sytuacji językowej. Kwestia językowa występuje też na poziomie Unii Europejskiej. Instytucje UE starają się łączyć ideologiczną zasadę wielojęzyczności (równości oficjalnych języków państw członkowskich) z pragmatyzmem polegającym na minimalizacji liczby języków roboczych. Na poziomie „obywatelskim” Unia wspiera model wielojęzyczności mieszkańców jako sposób na ułatwienie funkcjonowania wspólnego rynku pracy, towarów, usług i kapitału przy zachowaniu tożsamości kulturowej państw członkowskich. W poszczególnych krajach polityka językowa jest w gestii władz państwowych, brak jest wspólnych zasad obowiązujących na terenie całej UE, czego efektem są różnice między krajami w podejściu do języków mniejszości etnicznych.

In the last decades, especially in Europe, a process of the rebirth of national and regional identities of small ethnic groups has been taking place, leading in many cases to a change of language situation and to attempts to stop and even to revert processes of linguistic assimilation. The article presents individual cases of ethnic/regional movements having “language issue” in their programmes, and makes an attempt of a typology of regions and countries according to their language situation and policy. The language question also appears at the European Union level. The EU institutions try to combine the ideological principle of multilingualism (equality of all official languages of the EU members) with pragmatism implying minimizing the number of working languages. At the “civil” level the EU supports the model of multilingualism of the inhabitants as a means to facilitate functioning of the common labour, commodity, service and capital market while maintaining cultural identities of its member states. In individual countries the language policy is competence of national authorities; there are no common binding rules on the territory of the whole EU. As a result, there are differences among countries in their attitudes towards languages of ethnic minorities.