Klasyfikacja sondażowych technik otrzymywania materiałów

Punktem wyjścia do napisania tego artykułu jest stworzona przez Jana Lutyńskiego klasyfikacja technik otrzymywania materiałów w badaniach socjologicznych, która po niewielkich modyfikacjach, przez blisko 40 lat, była wykorzystywana przez szerokie grono socjologów zarówno w ich pracy badawczej, jak i dydaktycznej. Znaczący przyrost liczby nowych technik badawczych, ich coraz większa złożoność i wariantowość sprawiły, że podział ten, szczególnie w odniesieniu do sondażowych (kwestionariuszowych) technik otrzymywania materiałów, przestał dobrze pełnić swoją funkcję. W artykule umieszczono propozycję podziału technik otrzymywania materiałów, ograniczając się tylko do technik opartych na komunikacji o wysokim stopniu standaryzacji. W celu stworzenia nowej klasyfikacji wykorzystano trzy nowe wymiary: stopień, w jakim ankieter jest zaangażowany w proces badawczy, typ kontaktu pomiędzy ankieterem a respondentem w procesie komunikacji oraz komputerowe wspomaganie procesu otrzymywania materiałów. Dodatkowo zostały przedstawione inne, pomocnicze wymiary, które mogą posłużyć badaczom społecznym do pełnego opisu stosowanej przez nich procedury badawczej.

This paper is based on a Jan Lutyński classification of methods of data collection in sociological research. This classification – with small modifications – has been used for nearly 40 years by a wide circle of sociologists – as well as in their research and teaching work. Due to significant growth of new research techniques and their increasing complexity and diversity, Jan Lutyński classification – especially as far as survey modes are concerned – is no longer useful. Within the paper, a proposal of a new classification of standardized and based on communication process methods of data collection is presented. This classification utilizes three new dimensions: degree of interviewer involvement; type of relationship between the interviewer and the respondent; and the presence/absence of computer assistance of data collection. Additionally, auxiliary dimensions are presented, which can be used while describing research procedures used in social sciences.