Praca a nowe technologie. W kierunku transgresji etycznej i pracy nieodpłatnej w gospodarce cyfrowej

The considerations included in the study are focused on two fundamental issues closely related to each other. The first of them – the leading one – refers to the socio-ethical consequences of changes taking place in the area of contemporary work and the labor market, mainly under the influence of new digital technologies, in particular, artificial intelligence (AI). These most important consequences, already clearly observed, relate to the changes in the content of work, forms of employment, the processes of the social uprooting of individuals from work, narrowing of the moral space of work, and the individualisation of work, which more and more often happen outside the framework of formal organizations. The emergence of ethical transgression processes in the employee-artificial intelligence perspective should also be discussed. In one of these scenarios, it is also predicted that paid work will increasingly replace the possibility of performing unpaid work (especially services) for family, friends, the local community, etc. In such a situation, the state will guarantee everyone the opportunity to achieve a guaranteed income.

Rozważania zawarte w opracowaniu koncentrują się wokół dwóch zasadniczych, ściśle ze sobą powiązanych kwestii. Pierwsza z nich – wiodąca – odnosi się do społeczno-etycznych konsekwencji zmian zachodzących w obszarze współczesnej pracy i rynku pracy głównie pod wpływem nowych technologii cyfrowych, zwłaszcza zaś sztucznej inteligencji (AI). Te najistotniejsze, obserwowane już bardzo wyraźnie konsekwencje dotyczą przede wszystkim zmiany treści pracy, form pracy i form zatrudnienia, procesów społecznego wykorzeniania jednostek z pracy, zawężania moralnej przestrzeni pracy oraz indywidualizacji pracy, która coraz częściej wyprowadzana jest poza ramy organizacji formalnej. Dodać należy również pojawienie się procesów transgresji etycznej w relacji pracownik–sztuczna inteligencja ujmowanych prospektywnie. W jednym z tych scenariuszy prognozuje się również, że pracę wykonywaną odpłatnie coraz częściej zastępować będzie możliwość wykonywania nieodpłatnej pracy (zwłaszcza usług) na rzecz rodziny, przyjaciół, wspólnoty lokalnej itp. W takiej sytuacji państwo gwarantować będzie każdemu możliwość osiągania tzw. dochodu gwarantowanego.