Kapitał społeczny i jego użytkownicy

Celem artykułu jest określenie kryteriów klasyfikacji teoretycznych ujęć kapitału społecznego oraz metody identyfikacji poszczególnych jego rodzajów. Liczne teorie dotyczące kapitału społecznego w rozmaity sposób określają jego kluczowe elementy i – w konsekwencji – metody pomiaru zasobów, oraz funkcje, jakie pełni na różnych poziomach życia zbiorowego. Koncepcje strukturalne i normatywne odmiennie określają jego strukturę i funkcje. W ramach pierwszego z tych ujęć kapitał społeczny tworzą zasoby istniejące w sieci, wykorzystywane dla jednostkowych lub grupowych korzyści. Drugie z nich zakłada, że niezbędnym atrybutem kapitału społecznego są korzystne jego efekty w wymiarze ponadjednostkowym, a źródłem – podzielane wartości i normy. Powyższe założenia stwarzają określone konsekwencje metodologiczne. Ujęcie strukturalne redukuje kapitał społeczny do sieci relacji, podczas gdy normatywne uwzględnią dwa inne komponenty: zaufania oraz wartości i norm. Zdaniem autorów poszczególne funkcje kapitału społecznego są w istocie realizowane przez rozmaite jego odmiany, istniejące na różnych poziomach życia zbiorowego, a kluczem umożliwiającym identyfikację tych odmian jest ustalenie dysponenta kapitału społecznego – lub jego właściciela. Poszczególne rodzaje kapitału społecznego różnią się liczbą i rodzajem elementów składowych, co pozwala na określenie ich zasobów metodą pomiaru wartości poszczególnych komponentów: sieci, zaufania oraz wartości i norm.

The aim of the article is to define criteria of classification of conceptions concerning social capital and to propose the method to identify particular types of it. Numerous theories concerning social capital, differently define its crucial elements and, in consequence, methods of measuring the resources. Structural and normative conceptions differently define its structure and functions. The former claims, that resources existing in the network create social capital, used for individual benefit. The latter presumes, that the attribute of social capital are its positive effects for broader social entities, so shared norms and value are the source of it. These presumptions cause methodological consequences. Structural approach reduces social capital to the network; meanwhile normative one accounts for three other components: trust and shared norms and values. The authors claim that particular types of social capital existing on different levels of social life fulfill specific functions. The key to identification of the type is the object which disposes this type of capital, which may be called the owner of it. Particular types of social capital differ in the number and character of elements, so its resources may define with the method of measuring the indicators of three components: network, trust and shared norms and values.