Niniejszy rocznicowy tekst ma na celu ukazanie obrazu profesora Jana
Szczepańskiego, jaki wyłania się z nadsyłanych do niego listów, przede
wszystkim prywatnych. Korespondencja ta, znajdująca się w archiwum
muzeum w Ustroniu, nie tylko pogłębia wizerunek wybitnego uczonego,
lecz także uzupełnia wiedzę o jego nietuzinkowej osobowości. Dzięki temu
możemy zdać sobie sprawę, w jak rozliczne inicjatywy społeczne był zaangażowany,
a także jakim cieszył się poważaniem u przedstawicieli najróżniejszych
środowisk. Wielość kierowanych do niego próśb i podziękowań bardziej
niż o jego wpływach czy otwartości świadczy o rzeczywistych działaniach,
których nie wahał się podejmować w imię sprawiedliwości i własnego ideału
człowieka rzetelnego. Omawiane listy, obejmujące głównie lata 1979–1982
oraz 1989–2000, dotyczą m.in. sytuacji politycznej w Polsce na początku
lat 80., wydawanych publikacji naukowych, wyjazdów zagranicznych,
spraw związanych z działalnością różnych instytucji, bieżących zjawisk
społecznych, wsparcia, jakiego udzielał Szczepański młodym naukowcom,
a także jego publicznych wystąpień i funkcji. Wśród nadawców znajdziemy
osoby ze świata nauki i kultury, duchownych katolickich i ewangelickich,
polityków, działaczy społecznych, publicystów, ale również zwykłych ludzi,
zwracających się do niego ze swoimi problemami. Wszyscy oni tworzą
wielogłosową opowieść o Szczepańskim, która prezentuje go nie tylko jako socjologa przypisanego okresowi PRL-u; aktualnych wydaje się sporo jego
koncepcji, bez wątpienia zaś za taki uznać można wyznawany przezeń etos.
This anniversary text is meant to show the image of professor Jan Szczepański, which rise
from the letters send to him, first of all the private ones. That correspondence, situated in the archive
of museum in Ustroń, deepens our knowledge about him as a prominent scholar, but also reveals
his extraordinary personality. We can realize in how various social initiatives he was engaged and
how highly esteemed by the representatives of very different environments he was. The plurality
of requests and thanks addressed to him more than about his influences or frankness tells us about
real actions, which he did not hesitate to undertake in the name of justice and his own ideal of
a reliable human. The letters presented in this sketch, including mainly the years 1979–1982 as
well as 1989–2000, relate to i.a. political situation in Poland in early ‘80s, scientific publications,
foreign departures, matters connected with the activity of different institutions, the current social
phenomena, the support given to young scholars by the Professor, and also his public pronouncements
and functions. Among the senders we can find people from the world of science or culture,
catholic and evangelical clergymen, politicians, social activists, journalists, but also the common
men, turning to him with their problems. They all create a polyphonic tale about Szczepański,
which presents him not only as a sociologist attributed to the period of the Polish People’s Republic.
A lot of his conceptions seems to be still topical, doubtlessly we can consider as such the
ethos confessed by him.
