Changing markets, expected expectations and Popitz’s objection

Based on the fact that the concept of expectation is marginalized in economic sociology, where action and communication theories dominate, this paper reflects on the potential of expectations or, more precisely, expected expectations. In pursuing this objective the author works out the characteristics of expected expectations as the foundation of social structure in general and market structure in particular, with a special focus on social change. Considering the assumption that expectations shape action and communication on the one hand, and given theoretical compatibility on the other, there is, therefore, every indication that an appropriate expectation theory should be elaborated – with the exception of Popitz’s objection. Heinrich Popitz argues against highlighting expectations in theory because of the methodological problem that one cannot prove whether one specific expectation leads to a specific behaviour. The author counterposes two arguments against Popitz’s position: First, expected expectations are made observable, hence they can be expected. Whilst we are focusing on second-order expectations there is no methodological issue. And secondly, the clou of this paper is that expected expectations finally reveal their social power on the basis of an ‘as-if’ logic: actors can legitimately be treated as if they orientate themselves towards expected expectations, e.g. on the basis of formal or informal rules, and this guarantees (temporary) stability.

Odwołując się do faktu, iż pojęcie oczekiwania jest marginalizowane w socjologii ekonomicznej (zdominowanej przez teorie działania i komunikacji), autor tekstu rozważa potencjał tego pojęcia, a dokładniej pojęcia oczekiwanych oczekiwań. Autor przedstawia charakterystykę oczekiwanych oczekiwań jako – w sensie ogólnym – podstawy struktury społecznej, a w szczególności struktury rynku, koncentrując przy tym swoją uwagę na zmianie społecznej. Zakładając, że oczekiwania z jednej strony kształtują działania i proces komunikacji, z drugiej zaś podążając za wymogiem teoretycznej zgodności, wykazać zatem można potrzebę wypracowania stosownej teorii oczekiwań – z wyłączeniem zastrzeżenia Popitza. Heinrich Popitz sprzeciwia się bowiem podnoszeniu teoretycznego znaczenia oczekiwań z powodu problemu metodologicznego – według tego autora nie jest możliwe udowodnienie, że określone oczekiwanie prowadzi do takiego, a nie innego działania. Autor tekstu formułuje dwa kontrargumenty wobec zastrzeżenia Popitza: po pierwsze, oczekiwane oczekiwania stają się obserwowalne, zatem mogą być oczekiwane. Kwestia metodologiczna znika więc, jeśli koncentrujemy się na oczekiwaniach drugiego rzędu. Po drugie, sednem tekstu jest twierdzenie, iż oczekiwane oczekiwania ujawniają swoją społeczną moc na podstawie logiki „tak, jakby”: aktorów społecznych można w sposób uprawniony rozpatrywać tak, jakby orientowali się oni według oczekiwanych oczekiwań, na przykład na podstawie reguł formalnych lub nieformalnych, co zapewnia (tymczasową) stabilizację działań.