Proces badawczy w krytyczno-partycypacyjno-edukacyjnych badaniach w działaniu – rekonesans i dynamiczne cykle działaniowe

CEL NAUKOWY: Głębsze poznanie i wyjaśnienie istoty procesu badawczego w krytyczno-partycypacyjno-edukacyjnych badaniach w działaniu, uwzględniając rekonesans badawczy i dynamiczne cykle działaniowe; stanowią one etapy badawcze, opierając się na paradygmacie interpretatywnym i tradycji badań partycypacyjnych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Artykuł ogniskuje się wokół sposobu rozumienia CPAR M2S i ich roli w procesie tworzenia wiedzy i udoskonalania praktyki; w artykule została wykorzystana dyskursywna analiza rozumienia i wyjaśniania procesu badawczego w tradycji badań partycypacyjnych, wywodzącej się z ruchu akcjonistycznego na rzecz rozwoju społeczności. PROCES WYWODU: Treść artykułu wyjaśnia etapy procesu dociekania badawczego nie uwzględniającego sztywnych kanonów dociekań metodologiczno-pozytywistycznych oraz nie wpisuje się w kategorię tzw. badań stosowanych. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: CPAR nie są technicznym i instrumentalnym doskonaleniem praktyki edukacyjnej; nie można ich bezrefleksyjnie identyfikować tylko z projektem edukacyjnym (dydaktycznym); zasadniczym elementem różnicującym jest identyfikacja problemu badawczego przez grupę badanych (nie na polecenie kierownictwa); przestrzeń edukacyjna staje się miejscem wytwarzania wiedzy na temat praktyki i krytycznej refleksyjności nauczycieli nad dotychczasowym działaniem (praktyką), nakierowanej na zmianę. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł uwzględnia aspekt zmienności i dynamizmu badawczego obecnego w badaniach w działaniu oraz opisuje rolę badacza akcji, „momentów” edukacyjnych, wnosząc nowe kierunki myślenia i działania w celu tworzenia wiedzy i doskonalenia praktyki.

RESEARCH OBJECTIVE: Deeper learning and explaining the essence of the research process in critical-participatory-educational action research, taking into account research reconnaissance and dynamic action cycles; they constitute research stages based on the interpretative paradigm and the tradition of participatory research. THE RESEARCH PROBLEMS AND METHODS: The article focuses on the understanding of CPAR M2S and its role in the process of creating knowledge and improving practice; the article uses a discursive analysis of understanding and explaining the research process in the tradition of participatory research, originating from the actionist movement for community development. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The content of the article explains the stages of the process of research inquiry that does not take into account the rigid canons of methodological-positivist inquiries and does not fit into the category of so-called “applied research.” RESEARCH RESULTS: The CPAR is not technical and instrumental improvement of educational practice; it cannot be unreflectively identified only with an educational (didactic) project; the main differentiating element is the identification of the research problem by the group of respondents (not at the command of the management); the educational space becomes a place where knowledge about practice is generated and teachers are critically reflective of their actions (practice) so far, aimed at change. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The article takes into account the aspect of variability and research dynamism present in action research and describes the role of a researcher of action, educational „moments” bringing new directions of thinking and action in order to create knowledge and improve practice.