Tułacze drogi polskich dzieci. Artykuł recenzyjny

CEL NAUKOWY: Celem artykułu recenzyjnego jest odniesienie się do kwestii przedstawienia faktów dotyczących ratowania polskich dzieci w czasie rewolucji bolszewickiej po pierwszej wojnie światowej na Syberii i w Mandżurii, ukazanych w książce W. Theissa, i porównanie ich z sytuacją dzieci polskich na uchodźstwie na kilku kontynentach w czasie drugiej wojny światowej w kontekście zachowania ich polskości. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule starano się wykazać pewne podobieństwa sytuacji polskich dzieci na obczyźnie w okresie rewolucji bolszewickiej na Syberii i w Mandżurii oraz ich tułaczego losu w Meksyku, Afryce i Nowej Zelandii.  Podstawą rozważań były głównie fakty uzyskane na podstawie źródeł archiwalnych, właściwych dla metodologii badań w zakresie dziejów oświaty i wychowania. PROCES WYWODU: Wywód składa się z dwóch podstawowych części. W pierwszej – przez pryzmat recenzowanej książki – pokazano ewakuację dzieci z sowieckiego Dalekiego Wschodu do ojczyzny trzema drogami. W drugiej ukazano sytuację dzieci na uchodźstwie podczas drugiej wojny światowej i złożoną z przyczyn politycznych kwestię ich powrotu do kraju. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dokonana analiza wykazała podobieństwo losów polskich dzieci na uchodźstwie i troskę o ustrzeżenie ich przed wynarodowieniem oraz różnice w kwestii powrotu do kraju. Po pierwszej wojnie światowej dzieci z radością i nadzieją jechały do odrodzonej ojczyzny, po drugiej – młode pokolenie Polaków nie miało w większości zamiaru wracać do niesuwerennej ojczyzny, znajdującej się pod wpływem Związku Sowieckiego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Porównywanie sytuacji obydwu pokoleń dzieci wskazuje, że zawsze jest troska o zachowanie tożsamości narodowej młodego pokolenia na obczyźnie i istnieje wola jego powrotu do kraju. Nie zawsze jednak były ku temu należyte warunki polityczne i społeczne, zwłaszcza po drugiej wojnie światowej. Idea powrotu ma charakter ponadczasowy i jest zawsze aktualna. Jej realizacja ma wymiar emocjonalny, głęboko patriotyczny, wzbogacający naród i państwo polskie niezależnie od okresu, w którym ono funkcjonuje.

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the review article is to refer to the facts concerning the saving of Polish children in the period of the Bolshevik revolution after the First World War in Syberia and Manchuria, as shown in W. Theiss’s book, and comparing them with the situation of Polish children living in exile on a few continents during the Second World War in the context of preserv‑ ing their Polish identity. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The article is to present some similarities of the situation of Polish children living out of the homeland in the period of the Bolshevik Revolution in Syberia and Manchuria, and their wandering plight in Mexico, Africa and New Zealand, as well as.  The analysis concerned mainly facts gained from archival sources, appropriate for the methodology of research within the scope of the history of education.  THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The argumentation consists of two basic parts. In the first one – through the prism of the reviewed book, the author shows the children evacuation from the Soviet Far East to the homeland. In the second one, the author shows the situation of children in exile during the Second World War and their return to the homeland, which was a complex prob‑ lem due to political reasons. RESEARCH RESULTS: A complete analysis showed the likeness of the plight of the Polish chil‑ dren living in exile and the concern to save them from being uprooted and the differences referring to their return to Poland.  CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS:  The idea of return to homeland is timeless and still relevant. Its realization is in the emotional and deeply patriotic dimension, enriching the Polish nation and state, regardless of the historical period.