Globalny aspekt społeczno-kulturowy w przestrzeni stosunków międzynarodowych

Niniejszy artykuł ma na celu rozwinięcie dyskusji na temat praktycznej stymulacji globalnego społeczeństwa obywatelskiego. Zawiera również historyczną analizę podstaw jego funkcjonowania w przestrzeni międzynarodowej. Zmiany globalizacyjne wymuszają konieczność oceny i realizacji większości procesów międzynarodowych nie tylko z pozycji polityki państw narodowych. Wiele z nich to procesy dezintegrujące przestrzeń międzynarodową, które niegdyś wpływały na jej częściową integrację oraz kreację wspólnot narodowych. Walka z ociepleniem klimatu, terroryzmem, przestępczością międzynarodową, fundamentalizm religijny czy wreszcie problem masowej emigracji ekonomicznej, to zagadnienia dla ponadnarodowych i ponadpaństwowych instytucji, niezależnych politycznie i ekonomicznie od wpływów międzynarodowych koncernów, a także interesów politycznych państw kreujących się do miana mocarstw. Państwo narodowe, przy obecnych uwarunkowaniach globalnych nie powinno już być jedynym i bezkrytycznym podmiotem politycznym w obszarze stosunków międzynarodowych. Wprawdzie na globalnej scenie gospodarczej i finansowej konkuruje z ponadnarodowymi monopolami i instytucjami finansowymi ale merytorycznego i krytycznego adwersarza swoich poczynań w obszarze polityki zagranicznej nadal nie posiada. Strefą krytyczną, a także realnym konkurentem organizacji państwowych wobec ich polityki zagranicznej stać się może upodmiotowienie działań globalnego społeczeństwa obywatelskiego w obszarze stosunków międzynarodowych. Każde działania w nowoczesnej przestrzeni globalnej, tak w sferze ekonomicznej jaki w zakresie reakcji politycznych musi podlegać krytyce i konkurencji na zasadach demokratycznej opozycji i wolnego rynku. Niestety widoczny nadal bezkrytycyzm i absolutyzm państw narodowych w strefie działalności międzynarodowej nie stwarza warunków (lub je znacznie opóźnia ) dla realnego stworzenia zintegrowanego świata jako całości polityczno - społecznej. Między innymi z tego powodu oraz zróżnicowania ekonomicznego świata, zauważalne stają się tendencje do dezintegracji społeczeństw na indywidualne grupy o charakterze ekonomicznym, ideowym lub kulturowym. Nie sprzyja to światowej integracji i tworzeniu społeczeństwa globalnego pomimo powstania pewnych realnych warunków do upowszechnienia go jako samodzielnej instytucji politycznej na arenie międzynarodowej. Obecna przewaga w widzeniu światowej integracji z pozycji bardziej narodowej, aniżeli kosmopolitycznej nie kreuje wyrazistych przesłanek do traktowania zagadnień o charakterze ponadnarodowym i ponadpaństwowych w obszarach interesów i zagrożeń globalnych. Szansą dla zauważalnej przewagi opcji globalnej integracji z poziomu indywidualnych interesów mocarstw jest właśnie realne wykreowanie i nasilenie działań instytucji o kosmopolitycznym charakterze jakim jest globalne społeczeństw obywatelskie. Tworząc międzynarodową opinię publiczną staje się ono systematycznie realną opozycją i krytykiem działań politycznych państw w obszarze stosunków międzynarodowych. Skuteczne działania konkurencyjne i krytyczne światowej opinii publicznej mogły by zmobilizować większość państw do zmiany swych priorytetów politycznych z narodowych na ponadnarodowe, zmierzając ku kosmopolitycznemu światowemu zarządzaniu (global governance).

This article aims to further the discussion on the practical stimulation of global civil society. It also includes a historical analysis of the foundations of its functioning in the international arena. Globalization changes necessitate the evaluation and implementation of most international processes not only from the perspective of national state policies. Many of these are processes that disintegrate the international space, which once influenced its partial integration and the creation of national communities. The fight against climate change, terrorism, international crime, religious fundamentalism, and finally the problem of mass economic migration are issues for transnational and supranational institutions, politically and economically independent from the influences of international corporations and the political interests of states aspiring to be superpowers. In the current global conditions, the nation-state should no longer be the sole and uncritical political entity in the realm of international relations. Although it competes with transnational monopolies and financial institutions on the global economic and financial stage, it still lacks a substantive and critical adversary for its foreign policy actions. The empowerment of global civil society's actions in the realm of international relations can become a critical area and a real competitor to state organizations in terms of their foreign policy. Every action in the modern global space, both in the economic sphere and in terms of political reactions, must be subject to criticism and competition based on the principles of democratic opposition and the free market. Unfortunately, the still visible uncritical stance and absolutism of nation-states in the international arena do not create conditions (or significantly delay them) for the real creation of an integrated world as a political and social whole. Among other reasons, and due to the economic disparity of the world, there are noticeable tendencies towards the disintegration of societies into individual groups of economic, ideological, or cultural nature. This does not favor global integration and the creation of a global society, despite the emergence of certain real conditions to promote it as an independent political institution on the international stage. The current preference for viewing global integration from a more national rather than cosmopolitan perspective does not create clear premises for addressing issues of a transnational and supranational nature in areas of global interests and threats. The chance for the noticeable dominance of the option of global integration from the level of individual superpowers' interests lies in the real creation and intensification of actions by cosmopolitan institutions, such as global civil society. By creating international public opinion, it systematically becomes a real opposition and critic of state actions in the realm of international relations. Effective competitive and critical actions of global public opinion could mobilize most states to shift their political priorities from national to supranational, moving towards cosmopolitan global governance.