CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest ukazanie, jaką wizję, koncepcję dziecka, jego godności propagowano w jezuickiej myśli pedeutologicznej.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Aby odpowiedzieć na to pytanie, poddano analizie dzieła czołowych pedagogów jezuickich, które były używane w procesie przygotowania zawodowego nauczycieli we wspomnianych seminariach nauczycielskich.
PROCES WYWODU: Jezuicki system szkolnictwa zorganizowany został na podstawie zasad zapisanych w Ratio studiorum – ustawie tworzonej i udoskonalanej przez kilka dziesięcioleci. Regulowała ona prawa i obowiązki wszystkich podmiotów procesu kształcenia i wychowania. Aby zrealizować założenia i cele jezuickiej edukacji, potrzebni byli dobrze przygotowani nauczyciele. Zakon wychodząc naprzeciw tym potrzebom, podczas II Kongregacji Generalnej w 1565 roku powołał do życia instytucję służącą kształceniu nauczycieli – rodzaj seminarium nauczycielskiego – pod nazwą „Seminarium nostrorum”. W seminariach pracowali wybitni pedagodzy jezuiccy – autorzy podręczników, które były przedmiotem analizy pod kątem propagowanej w nich wizji dziecka, jego godności i miejsca w procesie edukacyjnym.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza treści zawartych w dziełach pedagogicznych używanych w procesie przygotowania zawodowego nauczycieli pozwala na odczytanie pozycji dziecka w procesie kształcenia i wychowania w sposób bezpośredni poprzez uznanie jego królewskiej godności wyrażonej w szacunku do dzieciństwa, jego praw, trosk, możliwości rozwojowych, a także w sposób pośredni – wyrażony w opisie roli zawodowej nauczyciela, jego misji wobec najmłodszych uczniów, w konkretnych wskazaniach metodycznych dla przyszłych nauczycieli.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Myśl pedeutologiczna zrekonstruowana na podstawie lektury najważniejszych dzieł staropolskich jezuickich pedagogów kształcących nauczycieli dla szkół jezuickich odzwierciedla ówczesne myślenie o głównych aktorach procesu edukacyjnego: uczniach i nauczycielach. Pozwala na odczytanie roli każdego z nich, a także ich wzajemnej relacji w procesie kształcenia i wychowania. Centralną pozycję zajmuje w nim uczeń, posiada on „królewską godność”, nauczyciel zaś pełni funkcję służebną, wymagającą z jednej strony pokory (zasada dostosowania, indywidualizacji), a z drugiej – wszechstronnego i gruntownego przygotowania zawodowego, które zakłada posiadanie kompetencji merytorycznych, dydaktycznych, metodologicznych i osobowościowych.
RESEARCH OBJECTIVE: The objective of this article is to show the vision of a child and his/her dignity promoted in the Jesuit pedeutological thought.
THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: In order to answer this question, works of the greatest Jesuit pedagogues were analysed, as those works were used in the process of educating teachers in the above-mentioned teacher seminaries.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The Jesuit system of education was organised according to the principles included in Ratio Studiorum, an act that has been created and improved for several centuries. The act regulated the rights and obligations of all the subjects taking part in the process of teaching and upbringing. In order to fulfil the objectives and assumptions of Jesuit education, well-prepared teachers were needed.
RESEARCH RESULTS: The analysis allows uncovering the child’s position in the process of education and upbringing in a direct way by recognizing his/her royal dignity, expressed in respect for childhood, his/her rights, concerns, developmental opportunities, and indirectly – expressed in the description of the teacher’s professional role, his mission towards the youngest students, in specific methodological guidelines for future teachers.
CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS:The pedeutological thought reconstructed on the basis of reading the most important works of Old Polish Jesuit educators training teachers for Jesuit schools reflects of that time thinking about the main actors of the educational process: students and teachers. It allows reading the role of each of them, as well as their mutual relationship in the process of education and upbringing. The student has a central position in it, has “royal dignity,” while the teacher plays a servitude role, which requires from him humility on the one hand (the principle of adaptation, individualization), and on the other – comprehensive and thorough professional preparation, which assumes possessing substantive, didactic, methodological and personal competences.
