Właściwości próchnic nadkładowych gleb leśnych wokół dębów pomnikowych na terenie Opolszczyzny

Celem pracy było określenie wpływu siedliska leśnego na zróżnicowanie jakościowe substancji humusowych w poziomach próchnic nadkładowych gleb leśnych tworzących się w pobliżu starodrzewu Quercus robur (200 – 600 lat). Analizowane gleby były zlokalizowane na terenie obszaru chronionego krajobrazu – w Borach Niemodlińskich i Lasach Stobrawsko-Turawskich. Badane gleby reprezentowały 15 profili zaliczanych do bielic, gleb brunatnych właściwych i kwaśnych. Specyfika i troficzność siedliska leśnego wpłynęły na ukształtowanie właściwości fizykochemicznych i chemicznych analizowanych gleb leśnych, co wyrażało się przede wszystkim w ich kwaśnym odczynie, zróżnicowanym zasoleniu jak i właściwościach optycznych substancji humusowych. Jednocześnie stwierdzono ilościowe zróżnicowanie materii organicznej w analizowanych poziomach gleb wyrażone wartością współczynnika zmienności (V) równą 61%. Uzyskane wyniki analiz chemicznych i wartości indeksów A2/4, A2/6, A4/6, ΔlogK oraz współczynników korelacji wskazują, iż w badanych glebach procesy transformacji materii organicznej prowadzą do wytworzenia substancji humusowych o niskim stopniu humifikacji i ilościowym zróżnicowaniu w profilach. Zmienność analizowanych właściwości charakteryzujących jakość substancji humusowych wskazuje, iż transformacja materii organicznej poziomów ektohumusowych zależy w dużym stopniu od jakości siedliska, w tym od rodzaju dopływającej materii organicznej.

The aim of this work was to determine the diversity of qualitative humic substances in the ectohumus horizon of the forest soil profiles. The analyzed soils were located in protected landscape areas and nature parks – Bory Niemodlińskie and Lasy Stobrawsko-Turawskie, and occurred under the tree stands of trees which were 200 – 600 years old – Quercus robur. The analyzed soils represent 15 soil profiles belonging to Podzols, Cambisols and Dystric Cambisols. Properties of forest habitat specificity influenced the physicochemical and chemical properties of the analyzed soils. We observed particularly strong expressions of acidity, pH and salinity, and a diversity of chemical and optical properties of humic substances. The content of organic matter in the analyzed soil horizons showed considerable variation, as indicated by a coefficient of variation (V) equal to 61%. The composition of humic substances of forest litter is characterized by a gradual change of functional groups that usually consists in the decrease of carbohydrates, the relative increase of carboxyl and alkyl carbon, and decay of lignin. In the investigated soils, we observed that the transformation processes of organic matter led to humic substances which were predominantly humus with a lower level of humification, as evidenced by the indexes: A2/4, A2/6, A4/6, ΔlogK. Therefore, variation of the observed properties of humic substances indicates a different direction in the transformation process of organic matter. Such a transformation depends very much on the habitat and nature of supplied organic matter.