Programy odnowy wsi instrumentem zachowania i kształtowania specyfiki przestrzeni regionalnej

Dziesięciolecia dominacji paradygmatu modernizacji zmierzały do osłabienia lub pozbawienia społeczności wiejskich podmiotowości i odebrania im możliwości samostanowienia. Narzucanie wzorców i rozwiązań z zewnątrz (w tym w zakresie urządzania przestrzeni wiejskiej i architektury) wytworzyło problemy i bariery rozwojowe. Dopiero skala kumulacji negatywnych zjawisk, w momencie, gdy zagroziła rozwojowi całych społeczeństw, spowodowała otrzeźwienie i zwrot, który zaowocował zaistnieniem nurtu odnowy i przyjęciem paradygmatu rewitalizacji. Zrozumiano, iż rozwój wsi nie może polegać na jej umiastowieniu. Regionalne programy odnowy wsi, na przykład w Austrii, swe źródło mają właśnie w oddolnych działaniach na rzecz zachowania odziedziczonego charakteru wsi i przeciwstawieniu się zanikowi lokalnej i regionalnej specyfiki krajobrazu kulturowego. Europejskie Stowarzyszenie Rozwoju Obszarów Wiejskich i Odnowy Wsi ARGE, skupiające 20 europejskich państw i regionów, w przyjętym w roku 1996 dokumencie programowym „Przewodnia wizja rozwoju obszarów wiejskich i odnowy wsi w Europie” (Leitbild für Landetwicklung und Dorferneureung in Europa) proponuje sześć kierunków działania na rzecz zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich poprzez rozwój wsi i odnowę wsi, a w tym aż dwa dotyczą interesujących nas zagadnień.