Litotyp węgla jako jeden z wyznaczników przydatności węgla brunatnego w czystych technologiach węglowych

W pracy przedstawiono wstępną analizę wpływu budowy petrograficznej węgla brunatnego, rozumianej jako wykształcenie litotypowe (określane makroskopowo), na jego parametry fizyczne, chemiczne oraz technologiczne. Celem badań makroskopowych jest wyróżnienie litotypów i ich odmian w profilu pokładu, jego fragmencie lub próbce produkcyjnej o dokładności dostosowanej do stopnia rozpoznania węgla. Charakter petrograficzny węgla brunatnego w profilu pokładu wstępnie informuje o zmienności jego cech technologicznych. Badania prezentują analizę parametrów istotnych w czystych technologiach węglowych, a w szczególności zgazowaniu w gazogeneratorach naziemnych. Do parametrów tych należy zaliczyć parametry energetyczne węgla takie jak wartość opałowa, wilgoć, popielność i reaktywność. Wstępne wyniki sugerują, że skład litotypowy węgla brunatnego ma znaczny wpływ na jego jakość. W analizie petrograficznej określono, że głównymi litotypami budującymi wybrane polskie pokłady węgla są: węgiel detrytowy, ksylodetrytowy, detroksylitowy i ksylitowy. Udział poszczególnych litotypów jest różny w zależności od rejonu oraz grupy pokładów. W polskich złożach najczęściej występuje węgiel detrytowy. Węgiel bitumiczny w znacznej ilości występuje tylko w niewielu złożach np. Turów, Szczerców i Kaławsk. W określaniu przydatności węgla do zgazowania ważne jest zwrócenie uwagi na ilość i rodzaj ksylitów. Ksylity w badanych złożach stanowią średnio 5,4%, przy czym tylko nieliczne próby zawierały ponad 10% ksylitów. Ksylity włókniste są niepożądanym składnikiem węgla do zgazowania. Ich średnia zawartość w polskim węglu wynosi 0,7%. Ksylity włókniste w ilościach kilku procent występują w części złóż i są głównie związane z I środkowopolską grupą pokładów w rejonie Konina i Radomia.

The paper presents a preliminary analysis of the impact of the petrographic composition of coal, understood as lithotype composition (defined macroscopically), on its physical, chemical and technological parameters. The macroscopic studies are aimed at identifying lithotypes and their variations within the coal seam, its portion or production sample, with accuracy adapted to the level of exploration of a given coal deposit). Petrographic cha racteristics of the selected lignite seam provide preliminary information about the variability of its technological parameters. Special attention has been paid to the analysis of parameters crucial for clean coal technologies, with particular emphasis placed on the surface gasification of coal. The aforementioned parameters include such coal energy parameters as: net calorific value, moisture, ash content and the reactivity. The preliminary results suggest that the lithotype composition of lignite has a significant impact on its quality. The occurrence of bituminiferous (sapropelic) coal, xylites and mineral matter in deposits is of particular importance. Therefore, measuring stratigraphic sections containing coal seams and a lithological characterization are especially important during the exploration activities. The petrographic analysis allowed for a determination that the main lithotypes of the selected Polish coal seams are: detritic coal, xylo-detritic coal, detro-xylitic coal, and xylite. The share of individual lithotypes varies depending on the area and group of seams. Polish coal deposits are usually dominated by detritic coal. Significant amounts of sapropelic coal can be found in several deposits, including Turów, Szczerców and Kaławsk. When determining the suitability of coal for the gasification process, it is crucial to pay attention to the amount and type of xylites. In the studied deposits, the average share of xylites amounts to 5.4%. Meanwhile, only a few samples contained more than 10% of xylites. Fibrous xylites are unfavorable for the gasification process. However, their average content in Polish coal is 0.7%. Fibrous xylites (not exceeding a few percent share) occur only in a part of the deposits and are mainly associated with the 1st Mid-Polish seam in the area of Konin and Radom.