Drewniane obiekty sakralne – szanse, możliwości, zagrożenia. Próba analizy tematycznej (na przykładzie zabudowań z terenów województwa lubelskiego)

obszar wschodniej Polski cechuje znaczna liczba zachowanych przykładów drewnianej architektury sakralnej. Na przestrzeni lat podjęto jednak wiele decyzji, w znacznej mierze związanych z historycznymi wydarzeniami, które wpłynęły na ich formę oraz stan zachowania. Skutkiem owych działań są przekształcenia, w tym również daleko idące, nieodwracalne, którym podlegały wspomniane budowle. Tym samym ich wartość jako dziedzictwa regionu została zatarta bądź utracona. Równie często zdarza się, iż niewielkie świątynie drewniane nie spełniają wymagań wiernych m.in. w zakresie ich powierzchni oraz standardów co powoduje, iż liturgie przenoszone są do nowobudowanych obiektów. Działania wymienione narażają dawne budowle na wykluczenie ich z pełnienia funkcji użytkowych. W niniejszym artykule przedstawione zostały trzy obiekty drewniane, sklasyfikowane przez autorów jako nadal bądź w przeszłości mogące należeć do zespołu wernakularnych (w tym również obiekt relokowany jednak posiadający niegdyś cechy architektury regionu, z którego został przeniesiony) oraz popełnione na przestrzeni lat błędy związane z ich utrzymaniem. Zaakcentowany został również przypadek świątyni, która warta jest szerszej dyskusji celem zachowania jej wartości.

Eastern Poland is abundant with wooden religious buildings. Over the years, however, a considerable number of decisions concerning historic events were made and they exerted influence on the form and state of preservation of these buildings. Consequently, profound, radical, and irreversible transformations took place in these properties. For this reason, either the value of these buildings, which were considered regional heritage, decreased or they became worthless at all. Furthermore, it frequently happens that wooden churches and shrines of modest size fail to meet expectations raised by the faithful, e.g. in terms of their size and standards. For this reason, liturgies are done in newly built premises and the buildings in question stop serving their former functions. This article discusses three wooden buildings that, according to the author of this paper, used to or still do fall under the category of vernacular buildings (including also relocated buildings with architectural elements characteristic to the region from which it was moved). This article also examines maintenance mistakes that were made over the years to this type of real estate. The author pays particular attention to a specific church which, due to its outstanding value, is worth more extensive discussion.