Odkluczanie i Kobietostan – kolektywny charakter pracy teatralnej osób pozbawionych wolności

Agnieszka Besler, realizująca projekty terapeutyczne w zakładach karnych: „Odkluczanie” i „Kobietostan”, prezentuje metodę stosowaną w pracy teatralnej w polskich więzieniach, zarówno męskich (Wrocław), jak i kobiecych (Krzywaniec). Polega ona na połączeniu i niezbędnym dopełnianiu się oddziaływań indywidualnych i grupowych. Opisując etapy pracy proponowanej teatralnym zespołom w więzieniach, Bresler wskazuje na te momenty w procesie twórczym, które wiązały się z sytuacjami kryzysowymi i wymagały kolektywnego znalezienia rozwiązań. W wielu sytuacjach ostatecznie okazywało się, że trudne momenty, niesprzyjające okoliczności i pewne (ale nie całkowicie ograniczające pracę!) trudności cementowały zespoły i pomagały im w osiągnięciu innego poziomu w pracy artystycznej. Paradoksalnie, czynniki ograniczające działały stymulująco nie tylko na indywidualnych twórców, ale także na relacje między nimi. Według autorki teatr tworzony w więzieniu pełni rolę pomostu, dzięki któremu możliwe staje się inne postrzeganie osoby odbywającej karę pozbawienia wolności oraz jej rzeczywisty powrót do społeczeństwa po wyjściu z więzienia. Teatr w opisywanej tutaj praktyce jest przede wszystkim aktywnym narzędziem indywidualnej przemiany. Umożliwia też odbudowę pozytywnych relacji międzyludzkich. Teatr potrafi wpłynąć na zmianę postawy społeczeństwa wobec osób osadzonych i opuszczających zakłady karne. Autorka podkreśla ogromne, pozytywne znaczenie prezentacji przedstawień tworzonych w więzieniach poza nimi na wolności oraz poza kontekstem sztuki więziennej.

Agnieszka Blesler, who has been running therapeutic projects in prisons: Unlocking and Womenstate, presents a method used in theatre practice in Polish prisons, both male (Wrocław) and female (Krzywaniec). It involves a combination of and necessary complementarity between individual and group effects. Describing the stages of the work suggested to the theatre groups in prisons, Bresler points out those moments in the creative process that were associated with crisis situations and required a collective search for solutions. In many situations, it eventually turned out that difficult moments, adverse circumstances and some difficulties (not stopping the work though) strengthened the groups and helped them to achieve another level in artistic work. The paradox is that the limiting factors stimulated not only individual creators, but also the relationships between them. According to the author, the theatre created in prison acts as a bridge, owing to which the person who is serving a prison sentence can be seen in a different light and can actually return to society after leaving prison. Within the practice the author has described theatre is primarily an effective instrument for individual transformation. It also enables the reconstruction of positive interpersonal relationships. Theatre can alter the attitude of society towards prison inmates and those leaving prisons. The author emphasizes the hugely positive meaning of the presentation of productions created in prisons outside of them, at large, and outside the context of prison art.