The aim of this paper was to determine the suitability of six plant species in biomonitoring of pollution from atmospheric trace metal deposition.
Concentrations of Cu, Cd, Pb were determined in: mosses (Pleurozium schreberi, Polytrichum formosum), two years old needles of the Norway spruce (Picea abies), the common silver fir (Abies alba), the common larch (Larix decidua) and in leaves of the common white birch (Betula pendula). The material was collected in three different areas under various levels of pollution (Kraków Agglomeration; Spisz-Gubałów Foothills; Silesian Beskid).
The highest concentrations of trace metals occurred in: the moss species Pleurozium schreberi: 6.17-10.83 mg Cu/kg d.w., 0.6-2.37 mg Cd/kg d.w., 7.0-27.17 mg Pb/kg d.w. and in the leaves of the common white birch: 4.82-15.33 mg Cu/kg d.w., 0.28-2.32 mg Cd/kg d.w., 1.33-5.41 mg Pb/kg d.w. In turn, the needles of the Norway spruce contain little amount of trace metals: 2.00-8.00 mg Cu/kg d.w., 0.07-0.45 mg Cd/kg d.w. and 0.17-3.83 mg Pb/kg d.w.
The both moss species seem to be better biomonitors of atmospheric pollution in less polluted areas, because of higher elemental concentrations in most cases, especially in terms of an ability to accumulate Pb and Cu.
However, the common white birch is a better bioacumulator of Cd. This species has similar accumulation abilities as the common larch. Both trees are good phytoindicators in the monitoring of highly contaminated areas.
Spruce needles showed lower concentrations of trace metals than other species collected at the same site. However, all selected indicators are suitable for comparative studies on bioindication of urban and industrial air pollution.
Celem niniejszej pracy było sprawdzenie przydatności sześciu gatunków roślin w biomonitoringu zanieczyszczeń pochodzących z depozycji metali śladowych. Określono zawartość Cu, Cd, Pb w: mchach (Pleurozium schreberi, Polytrichum formosum), drugim roczniku igieł świerka zwyczajnego (Picea abies) i jodły pospolitej (Abies alba), w igłach modrzewia europejskiego (Larix decidua) oraz w liściach brzozy brodawkowatej (Betula pendula). Materiał roślinny został zebrany na trzech obszarach, różniących się stopniem antropopresji (aglomeracja krakowska, Pogórze Spisko-Gubałowskie, Beskid Śląski).
Najwyższe zawartości metali ciężkich stwierdzono w mchu Pleurozium schreberi: 6,17-10,83 mg Cu/kg s.m., 0,6-2,37 mg Cd/kg s.m., 7,0-27,17 mg Pb/kg s.m. oraz w liściach brzozy brodawkowatej: 4,82-15,33 mg Cu/kg s.m., 0,28-2,32 mg Cd/kg s.m., 1,33-5,41 mg Pb/kg s.m. Natomiast ww. pierwiastki były najsłabiej kumulowane przez igły świerka zwyczajnego: 2,00-8,00 mg Cu/kg s.m., 0,07-0,45 mg Cd/kg s.m. i 0,17-3,83 mg Pb/kg s.m. Obydwa gatunki mchów wydają się lepszymi bioindykatorami na obszarach mniej zanieczyszczonych, gdyż w tych roślinach wystąpiły wyższe koncentracje Pb i Cu niż w pozostałych gatunkach. Brzoza brodawkowata kumulowała największe ilości kadmu. Gatunek ten ma podobne zdolności bioakumulacyjne co modrzew europejski. Oba gatunki są odpowiednimi fitoindykatorami do oceny skażenia środowiska na terenach silnie zanieczyszczonych. Igły świerka pospolitego zawierają znacznie niższe ilości metali śladowych, w porównaniu do pozostałych gatunków. Wszystkie przebadane w tej pracy indykatory roślinne, mogą zostać wykorzystane w porównawczym monitoringu zanieczyszczenia powietrza pochodzenia antropogenicznego.
