Filmowe wizerunki przestrzeni Donbasu po 2014 roku w wybranych filmach o tematyce wojennej

The paper aims to analyse the spatial representation in contemporary Ukrainian films created after 2014, set in the Donbas region and revolving around the ongoing war. As I reference the specific spatial context, my analysis is grounded in the framework of spatial turn. It also is crucial for me to delve into the history of Donbas and the portrayals of this place in Ukrainian cinematography. Film ecocriticism constitutes a significant context, particularly concerning representations of natural and postindustrial landscapes, often ravaged by human actions, especially in the context of warfare. Referring to the concept of landscape, I rely on Arnold Berleant’s perspective, noting that culturally transformed landscapes hold the same value as natural ones, and every landscape contributes to shaping cultural traditions. In my study, I employ textual film analysis derived from general structural analysis. My considerations encompass productions, such as Klondike (2022) directed by Maryna Er Gorbach, Reflection (2021) and Atlantis (2019), both directed by Valentyn Vasyanovych, as well as Bad Roads (2020) directed by Natalia Vorozhbyt.

Celem artykułu jest analiza przestrzeni we współczesnych filmach ukraińskich powstałych po 2014 roku, których akcja toczy się w Donbasie i dotyczy prowadzonej tam wojny. Ponieważ będę odwoływał się do przestrzeni konkretnego miejsca, swoje analizy osadzę w kontekście zwrotu przestrzennego. Ważne będzie również odwołanie się do historii Donbasu, ale też do wizerunków tego miejsca, które pojawiają się w ukraińskiej kinematografii. Znaczący kontekst stanowić będzie również filmowa ekokrytyka, szczególnie jeśli chodzi o reprezentacje krajobrazu naturalnego, ale też postindustrialnego, zniszczonego przez człowieka, często w wyniku działań wojennych. Odwołując się do pojęcia krajobrazu, oprę się na stanowisku Arnolda Berleanta, który zauważył, że kulturowo przeobrażone krajobrazy mają tę samą wartość co naturalne i że wszelki krajobraz uczestniczy w kształtowaniu tradycji kulturowej. Badając dzieło filmowe, będę z kolei posługiwał się analizą tekstualną filmu, która wywodzi się z ogólnej analizy strukturalnej. Na tle tak zarysowanego kontekstu teoretyczno- metodologicznego zbadam, jakie znaczenia niosą ze sobą filmowe wizerunki przestrzeni Donbasu i za pomocą jakich środków filmowych jest ona przedstawiana. Moje rozważania obejmą takie produkcje jak: Klondike (2022) w reżyserii Maryny Er Gorbacz, Odbicie (2021) i Atlantyda (2019), oba filmy w reżyserii Walentyna Wasjanowicza, oraz Złe drogi (2020) w reżyserii Natalii Worożbyt.