Ochrona ludności w Unii Europejskiej podstawy prawne, sposób funkcjonowania oraz wybrane formy współpracy na poziomie unijnym

Artykuł opisuje podstawy prawne oraz sposób funkcjonowania europejskiej ochrony ludności. Omówione w nim zostały najważniejsze akty prawne konstytuujące europejski system ochrony ludności, który podzielić można na trzy główne fazy: zapobiegania, przygotowania oraz reagowania. Szczególną uwagę w tej publikacji poświęcono podstawom prawnym i sposobie funkcjonowania Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludności oraz Instrumentu Finansowego Ochrony Ludności, będących podstawowymi narzędziami koordynacji oraz finansowania działań ratowniczych podejmowanych przez poszczególne państwa uczestniczące w europejskim systemie ochrony ludności, ale także samodzielnym i samowystarczalnym zespołom wykorzystywanym w działaniach ratowniczych tzw. modułom ochrony ludności. Warto nadmienić że Mechanizm może być aktywowany w sytuacjach zagrożeń (powodzie, trzęsienia ziemi, awarie techniczne itp.), a jego aktywacja jest następstwem apelu o pomoc państwa poszkodowanego. Mechanizm istnieje od dziecięciu lat i aktualnie trwają prace nad stworzeniem nowej podstawy prawnej dla jego funkcjonowania, która ma powstać z połączenia legislacji dot. Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludności z Instrumentem Finansowym Ochrony Ludności. W części poświęconej Instrumentowi Finansowemu Ochrony Ludności wskazano cele, na które mogą być przeznaczane środki z Instrumentu, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki współfinansowania kosztów transportu lotniczego. W artykule uwzględniono również problematykę tzw. wsparcia kraju-gospodarza (Host Nation Support - HNS), która odnosi się do obowiązków, jakie powinny być wypełniane przez państwo przyjmujące na swoim terytorium pomoc udzielaną w ramach Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludności. Wskazano także formy współpracy na forum Unii Europejskiej, które służą wymianie doświadczeń oraz doskonaleniu europejskiego systemu ochrony ludności. Mimo intensywnego współdziałania na poziomie unijnym, ochrona ludności nadal pozostaje obszarem, za który odpowiedzialność ponoszą państwa członkowskie na poziomie narodowym.

The article describes the legal basis and ways of functioning of the European civil protection, that can be divided on three main phases: prevention, preparedness and response. It takes account of the most important acts that constitute the European system of civil protection. Particular attention in this publication was paid to the legal basis and the modus operandi of the Community Civil Protection Mechanism and the Civil Protection Financial Instrument, which are fundamental tools for coordination and financing of rescue operations undertaken by the participating states but also to the independent and self-sufficient teams used in rescue operations, so called the civil protection modules. It is worth mentioning that the Mechanism can be activated in emergency situations (floods, earthquakes, man made disasters, etc.) and its activation is triggered by the request for assistance send by the affected State. The Mechanism exists for ten years and recently there are works on setting up new legal base for its functioning conducted. It will be created form joining legislation concerning the Community Civil Protection Mechanism and the Civil Protection Financial Instrument. In the part dedicated to the Civil Protection Financial Instrument the emphasis was put on objectives, which may be financed from the Instrument, with attention given to problems of co-financing of the cost of strategic air transportation during relief operations. The obligation of the Host Nation Support, which refers to the duties which should be undertaken by the State, which are receiving assistance provided under the umbrella of the Community Civil Protection Mechanism was also mentioned. The article touches upon the forms of cooperation at the EU level which aims to exchange lessons learned and improve the European system of civil protection. Even though there is intense cooperation on the European Union level, the civil protection is the area, where the responsibility is taken by the Member States on the national level.