Jakie wychowanie? Postawy społeczne i obywatelskie w podstawach programowych kształcenia ogólnego

Przedmiotem prezentowanej analizy są podstawy programowe kształcenia ogólnego dla wszystkich etapów kształcenia i przedmiotów nauczania obowiązkowego pod kątem występowania w nich efektów uczenia się związanych z postawami w obrębie kompetencji społecznych i obywatelskich. Dokument ten potraktowano jako wykładnię założeń państwa na temat tego, jakiego człowieka powinna ukształtować polska szkoła. Prezentowane wyniki są częścią projektu badawczego realizowanego w Katedrze Pedagogiki Szkolnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 2018-2021. Badanie polegało na analizie źródeł zastanych (podstaw programowych) przy zastosowaniu podejścia ilościowego i jakościowego. W niniejszym artykule postawiono pytanie o to, jaka wizja wychowania wyłania się z podstaw programowych kształcenia ogólnego? Analiza wymagań ogólnych i szczegółowych pozwala sformułować zasadniczy wniosek, że w podstawie programowej kształcenia ogólnego promuje się postawy i wartości charakterystyczne dla konserwatywnej wizji wychowania, koncentrującej się na narodzie/ Polsce i tradycji, a przez nieobecność w wymaganiach szczegółowych takich pojęć jak: solidarność, sprawiedliwość, równość nadaje się wychowaniu ekskluzyjny kierunek. Natomiast dominacja efektów uczenia się postaw o charakterze rekonstrukcyjno-adaptacyjnym może prowadzić do bierności w życiu społecznym.