Wpływ terminu siewu na plonowanie i wartość odżywczą ziela bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.)

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) jest rośliną jednoroczną, z rodziny ja-snotowatych (Lamiaceae), której świeże i suszone ziele stosowane jest w przemyśle kosmetycznym, farmakologicznym, perfumeryjnym oraz w gastronomii. Jako gatunek pochodzący z klimatu ciepłego ma wysokie wymagania termiczne. Zapobiegając działaniu niskiej temperatury, szczególnie w okresie wiosennych przymrozków, bazylię pospolitą uprawia się z rozsady, jednak należy ustalić optymalny termin wysiewu nasion, dla uzyskania odpowiedniej jakości i wielkości plonu surowca przyprawowego. W tym celu w latach 2010-2012 przeprowadzono doświadczenie polowe w układzie losowanych podbloków w trzech powtórzeniach. W szklarni wysiano nasiona czterech ekotypów bazylii pospolitej (zielonolistnej, czerwonolistnej, cynamonowej oraz cytrynowej) w dwóch terminach (30 marca i 14 kwietnia). Badaniu poddano plon świeżego i suchego ziela bazylii pospolitej, a następnie przeprowadzono ocenę składu chemicznego świeżego surowca przyprawowego, określając w nim zawartość: suchej masy, kwasu L-askorbinowego, cukrów ogółem i redukujących. Analizując wyniki badań wykazano, że uprawiane eko-typy Ocimum basilicum L. istotnie różnicowały wielkość plonu oraz skład ziela. Największym średnim plonem w toku trzyletnich badań charakteryzowała się bazylia cynamonowa, zaś najmniejszy średni plon ziela pozyskano z bazylii czerwonolistnej, której surowiec przyprawowy zawierał najmniej suchej masy, kwasu L-askorbinowego oraz cukrów ogółem. Najwięcej suchej masy oraz kwasu L-askorbino-wego zawierała bazylia zielonolistna, zaś największą zawartością cukrów ogółem charakteryzował się surowiec przyprawowy bazylii cynamonowej. Największą zawartością cukrów redukujących odznaczała się bazylia pospolita cytrynowa, a najmniejszą – bazylia zielonolistna. Analiza terminu siewu nasion w drugim oraz trzecim roku badań wykazała, iż wcześniejszy termin siewu istotnie zwiększał wielkość plonu oraz zawartość cukrów ogółem.

Basil is an annual plant of the family Lamiaceae, whose fresh and dried leaves are used in culinary applications as well as in cosmetics and perfumes. Basil is a warm-weather plant that requires high temperatures for growth and development. To prevent the adverse effects of low temperature, particularly during spring frosts, basil is grown from seedlings. However, the optimal time for planting should be determined to maximise the yield and quality of basil herbage. To achieve this objective, a field experiment was conducted in a randomised block design with three replications in 2010-2012 in the Experimental Garden of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. Seeds of four basil ecotypes (sweet, purple, cinnamon and lemon) were sown in a green-house on 30 March and 14 April. Fresh and dry basil herbage was analysed. The chemical composi-tion of fresh basil leaves was determined, including the content of dry matter, L-ascorbic acid, total sugars and reducing sugars. The analysed basil ecotypes differed significantly with regard to herb-age yield and composition. During the three-year experiment, cinnamon basil was characterised by the highest average yield. Purple (purpurascens) basil produced the lowest average yield and its herbage contained the lowest concentrations of dry matter, L-ascorbic acid and total sugars. Green leaf basil had the highest content of dry matter and L-ascorbic acid, whereas cinnamon basil had the highest concentrations of total sugars. Lemon basil had the highest content of reducing sugars, and sweet basil – the lowest. In the second and third year of the study, the first seeding date contributed to a significant increase in basil yield and total sugar content.