The objective of this study was to determine the relationship between selected soil
properties and the chemical composition of Trifolium repens in swards of permanent grasslands in the
Olsztyn Lakeland. The study was carried out in 2005-2008 on permanent grasslands with a high share of
legumes in the sward. A total of 26 meadow and pasture sites were investigated where the share of Trifolium
repens in the sward ranged from 5% to 25% (2 points on the Braun-Blanquet cover scale). Phytosociological
releves were done by the Braun-Blanquet method in selected grasslands in the most representative
phytocenoses covering an estimated area of 25 m2. Soil samples were collected at a depth of
5-15 cm for analyses of the physical and chemical properties of soil. Samples of plant material of Trifolium
repens were also collected from each treatment for chemical analyses. Analyses of soil composition
and nutrient content in plant material were carried out with the standard methods. Bulk density, actual
moisture content and water-holding capacity were determined by the oven-drying and gravimetric
method, acidity was measured in KCl solution with the concentration of 1 mol dm–3, phosphorus and
potassium content were determined by the Egner-Riehm method, magnesium content – by the Schachtschabel
method, calcium and sodium content – by the universal method proposed by Nowosielski, and
copper, zinc, manganese and iron content – by atomic absorption spectrometry (AAS). Plant material was
analysed to determine the content of total nitrogen – by the Kjeldahl method, crude fibre – by the Henneberg-
Stohman method, phosphorus – by the vanadium-molybdenum method, potassium, calcium and
sodium – by flame photometry, magnesium and micronutrients by AAS. The highest number of communities
with Trifolium repens were noted on light and medium textured soils with high and very high content
of Mg, moderate abundance of Ca and micronutrients, moderate and low levels of P, low content of K
and slightly acidic pH. Dry matter of Trifolium repens was characterised by high total protein content and
optimal crude fibre content. A mineral composition analysis revealed optimal levels of phosphorus, magnesium
and sodium, excessive content of potassium, calcium and manganese, and deficiency of copper,
zinc and iron. A significant relationship between the chemical properties of soil and the content of total
protein, crude fibre and mineral components in white clover dry matter was confirmed.
Celem podjętych badań było wykazanie zależności między niektórymi właściwościami
gleby a składem chemicznym Trifolium repens z trwałych użytków zielonych Pojezierza
Olsztyńskiego. Badania przeprowadzono w latach 2005-2008 na trwałych użytkach zielonych ze
znacznym udziałem roślin motylkowatych w runi. Badaniami objęto 26 obiektów łąkowo – pastwiskowych,
w runi których pokrycie powierzchni przez Trifolium repens wynosiło od 5 do 25% (2 –
w skali Brauna-Blanqueta). Na wytypowanych użytkach zielonych, w najbardziej reprezentacyjnych
płatach roślinnych, na powierzchni ok. 25 m2 wykonano zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-
Blanqueta. Z warstwy 5-15 cm pobrano próby glebowe do określenia właściwości fizycznych
i chemicznych gleby. Z każdego obiektu pobrano również materiał roślinny Trifolium repens do
analiz chemicznych. Analizy gleby i zawartości składników pokarmowych w roślinie wykonano
według ogólnie przyjętych metod. Gęstość objętościową, wilgotność aktualną i pojemność wodną –
metodą suszarkowo-wagową, kwasowość – w roztworze KCl o stężeniu 1 mol·dm–3, fosfor i potas –
metodą Egnera-Riehma, magnez- metodą Schachtschabela, wapń i sód - metodą uniwersalną Nowosielskiego,
miedź, cynk, mangan i żelazo – metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA).
W materiale roślinnym oznaczono: azot ogólny – metodą Kiejdahla, włókno surowe – metodą Henneberga
Stohmana, fosfor – metodą wanadowo-molibdenianową, potas, wapń i sód – metodą fotopłomieniową,
natomiast magnez i mikroelementy – metodą ASA. Badania wykazały, że najwięcej
zbiorowisk z udziałem Trifolium repens zanotowano na glebach lekkich i średnich o bardzo wysokiej
i wysokiej zasobności w Mg, średniej w Ca i mikroelementy, średniej i niskiej zasobności P,
niskiej zasobności K oraz lekko kwaśnym odczynie gleby. Sucha masa Trifolium repens charakteryzowała
się wysoką zawartością białka ogólnego i optymalną zawartością włókna surowego.
W składzie mineralnym stwierdzono optymalną zawartość fosforu, magnezu i sodu, zbyt dużą zawartość
potasu, wapnia i manganu oraz niedobór miedzi, cynku i żelaza. Obliczone współczynniki
korelacji świadczą o istotnej zależności między właściwościami chemicznymi gleby a zawartością
białka ogólnego i włókna surowego oraz składników mineralnych w suchej masie koniczyny białej.
