Aspekty wyboru miejsc schronienia dla statków potrzebujących pomocy na polskim wybrzeżu

Rozwijająca się w ostatnich latach działalność ludzka na morzu, zwłaszcza w zakresie przewozu ładunków ciekłych, może zwiększać ryzyko zanieczyszczenia środowiska morskiego. Główną przyczynę stanowią rozlewy olejowe ze statków ulegających awarii, zwłaszcza na pełnym morzu, gdzie ograniczanie plamy oraz zabezpieczenie jednostki może być, przez czynniki hydrometeorologiczne, utrudnione. W takiej sytuacji wyciek substancji ropopochodnej z rozszczelnionego kadłuba może zanieczyścić rozległy obszar i zagrozić życiu przedstawicielom wielu gatunków flory i fauny morskiej. Konsekwencjom rozlewu na otwartym akwenie można zapobiegać poprzez przyjmowanie jednostek potrzebujących pomocy do portu lub w jego pobliże, gdzie w kontrolowany sposób zostanie ona zabezpieczona. Obecność takich statków niesie jednak ze sobą ryzyko zanieczyszczenia wód przybrzeżnych, uszkodzenia obiektów portowych, czy wpływu na lokalne czynniki ekonomiczno-społeczne. Międzynarodowe organizacje od kilkunastu lat dążą do tworzenia regulacji i wytycznych pomagających w tworzeniu i zarządzaniu tzw. miejscami schronienia (ang. Places of Refuge), czyli miejscami zdolnymi do ustabilizowania jednostki w bezpieczny sposób, zapobiegając ewentualnej katastrofie ekologicznej. Decyzja o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia statku potrzebującego pomocy do miejsca schronienia poprzedzona musi być analizami stanu jednostki oraz predyspozycji określonego miejsca schronienia, szczególnie pod kątem aktualnych warunków hydrometeorologicznych, dostępnej głębokości oraz osiągalnego wyposażenia ratowniczego. Artykuł wymienia najistotniejsze akty prawne dotyczące tworzenia miejsc schronienia w Polsce, wskazując ich kluczowe kwestie oraz przedstawia kryteria doboru takich miejsc. W szczególności uwzględniono intensywność ruchu statków w polskiej strefie odpowiedzialności za poszukiwanie i ratownictwo pod względem liczby i wielkości jednostek a także przeanalizowano parametry polskich portów, dostępność zasobów ratowniczych oraz bliskość obszarów wrażliwych ekologicznie.

Growing in recent years, human activity at sea, especially in the transport of liquid cargo, may increase the risk of marine pollution. The main cause of oil spills are ships in need of assistance, especially on high seas, where the reduction of the spill and securing the vessel may be difficult due to hydrometeorological factors. In this case, the leakage of petroleum substances may contaminate vast area and threaten the life of representatives of many species of marine flora and fauna. By giving the ship in need of assistance the refuge in the port or another sheltered area the consequences of the spill at open sea can be avoided, and the vessel can be protected in a controlled way. However, the presence of such vessels carries the risk of contamination of the coastal waters, damage to the port facilities or impact on local economical and social factors. For several years international organizations have tended to develop policies and guidelines to assist foundation and management of so-called Places of Refuge. It means places able to stabilize the vessel in a safe manner, avoiding possible ecological disaster. The decision on acceptance or refusal the ship in need of assistance to a place of refuge must be preceded by an analysis of the vessel's condition and suitability of certain place of refuge, especially in terms of current hydrometeorological conditions, the available depth and attainable rescue equipment. The article lists the most important legislation acts concerning the creation of places of refuge in Poland, indicating the key issues and presenting criteria for selection of such places. In particular, the article takes into account the intensity of the vessel traffic in the Polish area of responsibility for search and rescue in terms of number and size of units and also examines the parameters of the Polish ports, availability of the rescue resource and proximity to the ecologically sensitive areas.