W stronę słońca. Uwagi o wpływie światła słonecznego na modernistyczne kompozycje w architekturze mieszkaniowej

Tematem artykułu jest analiza wybranych modernistycznych przykładów kompozycji architektury mieszkaniowej, w których dostrzec można wpływy i inspiracje wynikające z chęci wykorzystania sposobów operowania światła słonecznego. Analizy przeprowadzono w odniesieniu do rozwiązań urbanistycznych oraz architektonicznych. Zapewnienie właściwych warunków doświetlenia światłem słonecznym, obok potrzeby stworzenia dogodnych warunków przewietrzania, dostępu do terenów rekreacyjnych i innych uwarunkowań higieniczno-sanitarnych, stały się w początkach XX w. jednym z fundamentów ruchu modernistycznego. W artykule omówiono – z perspektywy dostępu do światła słonecznego, kolejne formy rozwoju kompozycji urbanistycznej (nowy typ kwartału zwartego, kompozycje liniowe, układy wolno stojące i punktowe). W odniesieniu do rozwiązań architektonicznych omówiono rozbieżne (co do sposobu wykorzystania światła słonecznego) przykłady z północy Europy – gdzie zapotrzebowanie na nie jest szczególnie duże, oraz z południa Europy – gdzie architekci poszukiwali form pozwalających na częściowe zacienie. W końcowej części artykułu przeanalizowano współczesne tendencje występujące w architekturze nowego modernizmu, gdzie wykorzystanie światła słonecznego stanowi także inspirację w tworzeniu rozwiązań architektonicznych.

The subject of this article is an analysis of selected examples of the modernist housing architecture, in which influences and inspirations resulting from the intention to incorporate the means of operating the sunlight can be observed. Analyses were performed with reference to urban and architectural solutions. Ensuring proper lighting conditions, in addition to the necessity of creating suitable ventilation conditions, the accessibility of recreational areas and other hygiene-sanitary conditions, has become one of the foundations of modernist movement at the beginning of 20th century. The article discusses the following forms of urban planning (new type of compact quarter, linear compositions, detached and tower block settings) - from the perspective of access to sunlight. According to the architectural solutions (depending on different approaches toward incorporating sunlight) the article discusses miscellaneous examples across Europe – north, where the demand for it is particularly high, and southern efforts nurturing partial shading in their designs. The final part of the article examines contemporary trends in the architecture of modernism, where the use of sunlight is also an inspiration for architectural solutions.